Τάσος Λειβαδίτης: «Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους ποιητές της γενιάς του και έναν από τους σπουδαιότερους της ελληνικής λογοτεχνίας»

 

"Ολόκληρη η ζωή μου δεν ήταν παρά η ανάμνηση ενός ονείρου μέσα σε ένα άλλο όνειρο. Θυμάμαι παιδί που έγραψα κάποτε τον πρώτο στίχο μου. Από τότε ξέρω ότι δε θα πεθάνω ποτέ, αλλά θα πεθαίνω κάθε μέρα".

Τάσος Λειβαδίτης.
:::::::::::::::::::::::::::::::::::

 Σαν σήμερα στις 30 Οκτωβρίου του 1988, πέρασε στην Αθανασία, ο μεγάλος Έλληνας ποιητής Τάσος Λειβαδίτης. Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους ποιητές της γενιάς του και έναν από τους σπουδαιότερους της ελληνικής λογοτεχνίας.

Tο 1940 εγγράφεται στη Νομική Σχολή του Πανεπιστήμιου της Αθήνας. Δεν θα τελειώσει όμως ποτέ, καθώς τον κερδίζει η Αντίσταση, οργανώνεται στην EΠON. Στην καρδιά της Κατοχής το 1943, χάνει τον πατέρα του, ενώ αργότερα, όντας στην Μακρόνησο (1951), χάνει και τη μητέρα του. Tο 1946 παντρεύεται τη Mαρία, δευτερότοκη κόρη του Γεωργίου Στούπα και της Αλεξάνδρας Λογοθέτη. Tου στάθηκε στήριγμα όχι μόνο στα σκληρά χρόνια της εξορίας του ποιητή, συντηρώντας και την μητέρα του αλλά και φύλακας – άγγελος σε όλη του τη ζωή. Την ίδια χρονιά κάνει και την πρώτη του λογοτεχνική εμφάνιση δημοσιεύοντας το ποίημα «Tο τραγούδι του Χατζηδημήτρη» στο περιοδικό «Ελεύθερα Γράμματα» του Δημήτρη Φωτιάδη.

Ο Λειβαδίτης ήταν μια πολιτική οντότητα, όπου μέσα σε μια ιδιαίτερα τεταμένη περίοδο για τη χώρα, έδρασε με στόχο την ελευθέρια, την αγάπη και την αξιοπρέπεια για τον άνθρωπο. Ανέπτυξε έντονη πολιτική δραστηριότητα στο χώρο της αριστεράς με συνέπεια να εξοριστεί από το 1945 έως το 1951.

Με τη λήξη των Δεκεμβριανών συλλαμβάνεται και φυλακίζεται. Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας (1945) αφήνεται ελεύθερος. Τον Ιούνιο του 1948 συλλαμβάνεται και εξορίζεται στο Μούδρο.

Το 1949 μεταφέρεται στη Μακρόνησο.

Επειδή δεν υπέγραψε δήλωση μετάνοιας μεταφέρεται στον Άι Στράτη κι από κει στις φυλακές Χατζηκώστα στην Αθήνα, απ’ όπου αφέθηκε ελεύθερος το 1951.

Το ποίημα «Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου» θεωρήθηκε «κήρυγμα ανατρεπτικό» και κατασχέθηκε.

Το 1955 ο ποιητής δικάζεται στο Πενταμελές Εφετείο για το συγκεκριμένο έργο του. Πλήθος κόσμου και ανάμεσά τους πολλές προσωπικότητες των γραμμάτων θα παρακολουθήσουν αυτή τη πνευματική δίκη όπου ο ποιητής θα μετατρέψει το εδώλιο σε βήμα και θα διατυπώσει την ουσία και τον σκοπό της τέχνης του. Θα συγκινήσει όχι μόνο το ακροατήριο αλλά και τους δικαστές που τελικά θα τον αθωώσουν πανηγυρικά.

Στα χρόνια της δικτατορίας, ο Λειβαδίτης βυθίζεται στη σιωπή και μένει άνεργος.

Έτσι κατέληξε να γράφει σε ένα νεανικό λαϊκό περιοδικό της εποχής, το Φαντάζιο, μαζί με πολλούς ακόμα διωγμένους αριστερούς, από τον κριτικό κινηματογράφου Γιάννη Μπακογιαννόπουλο μέχρι τον συγγραφέα του Λοιμού, τον Αντρέα Φραγκιά, και τον Αλέξανδρο Κοτζιά που εκείνο το διάστημα ήταν στη φυλακή.

Με το ψευδώνυμο Ρόκκος, ο Λειβαδίτης δούλεψε μια σειρά από βιογραφίες λογοτεχνών και ακόμα μια σειρά από περιλήψεις, σε μορφή εκτενών διηγημάτων, μεγάλων έργων της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Ειδικά η δεύτερη σειρά είναι υποδειγματική ως προς τη γραφή της και τον τρόπο απόδοσης του πνεύματος των έργων που πραγματεύεται.

Tο 1972, εκδίδει το βιβλίο «Νυχτερινός Επισκέπτης, που οι κριτικοί το θεωρούν έναρξη της β’ φάσης του έργου του. Παράλληλα αποστασιοποιείται από την πολιτική δράση και κάνει μια βαθιά στροφή ενδοσκόπησης, αναδεικνύοντας το μεγάλο φιλοσοφικό βάθος του έργου του, ακολουθώντας έναν μοναχικό δύσβατο και πρωτοποριακό δρόμο στην μεγάλη του τέχνη.

Η λογοτεχνική του πορεία μπορεί να διαιρεθεί σε 3 φάσεις. Την «επαναστατική», την «συμβολική-αλληγορική» και την «υπαρξιακή».

Στίχοι του μελοποιήθηκαν από τον Μίκη Θεοδωράκη, στο δίσκο «Πολιτεία» (1961),
1) «Της εξορίας» (1976),
2) «Πολιτεία Γ’ (1976), 
3)  «Τα Λυρικά» (1977),
4) «Λειτουργία Νο2: Για τα παιδιά που σκοτώνονται στον πόλεμο» (1987), 
5) Με τον Μάνο Λοΐζο στο δίσκο «Για μια μέρα ζωής» (1980), 
6) Με τον Γιώργο Τσαγκάρη στο δίσκο «Φυσάει» (1993) με ερμηνευτή τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου και τη συμμετοχή του ηθοποιού Γιώργου Μιχαλακόπουλου,
7) Με τον Μιχάλη Γρηγορίου στο δίσκο «Σκοτεινή πράξη, ένα Ορατόριο σε ποίηση Τάσου Λειβαδίτη» (1997) 
8) Και με το συγκρότημα Όναρ στο δίσκο «Αλαντίν, τελειώσαν οι ευχές σου» (2003).

Συνυπέγραψε ακόμη με τον Κώστα Κοτζιά τα σενάρια των ελληνικών ταινιών
1) «Ο θρίαμβος» και 
2) «Συνοικία το όνειρο» σε σκηνοθεσία του Αλέκου Αλεξανδράκη.

Τα ποιήματά του μεταφράστηκαν στα Ρωσικά, Σερβικά, Ουγγρικά, Σουηδικά, Ιταλικά, Γαλλικά, Αλβανικά, Βουλγαρικά, Κινέζικα και Αγγλικά.

Τιμήθηκε
1) Με το πρώτο βραβείο ποίησης στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας στη Βαρσοβία (1953 
2) για τη συλλογή του «Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου»),
3) Με  το πρώτο βραβείο ποίησης του Δήμου Αθηναίων (1957 
4) Για τη συλλογή του «Συμφωνία αριθμός 1»), 
5) Με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1976 
6)  Για τη συλλογή «Βιολί για μονόχειρα»), 
7) Με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1979 
8)  Για το «Εγχειρίδιο ευθανασίας»)

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της «Εταιρείας Συγγραφέων».

Έγραψε επίσης κι ένα μικρό τόμο με τίτλο: «Έλληνες ποιητές», ο οποίος αναφέρεται στις συλλογές που εκδόθηκαν την περίοδο 1978-1981, και αποτελεί μια απογραφή 74 ποιητικών συλλογών.

Ο Τάσος Λειβαδίτης ήταν σίγουρα ένας ποιητής που πάλλονταν με την εποχή του. Τα ποιήματα του δημιουργούν στον αναγνώστη την εικόνα και το όνειρο του ανεκπλήρωτου έρωτα και της ανθρώπινης γαλήνης.

Η αντίσταση του ήταν και υπαρξιακή και πνευματική.
Η λογοτεχνική κληρονομιά που άφησε είναι διαχρονική ακόμα και σήμερα καθώς η ειρήνη που ζητά, ο έρωτας που αναζητά, η αγάπη που προσδοκάει και η επανάσταση που υψώνει είναι στοιχεία, τα οποία στις μέρες μας είναι πιο ουτοπικά από ποτέ.

Αποτελεί τον αγαπημένο μου ποιητή.

Τον ποιητή που με εκφράζει και μου δημιουργεί συναισθήματα αγάπης, λύπης, αισιοδοξίας και απαισιοδοξίας, αντίδρασης και ακινησίας.
Η πραγματική επανάσταση είναι μέσα μας και το κλειδί του καθενός για να απελευθερωθεί από τα δεσμά, βρίσκεται στην τσέπη του.

*Τον Οκτώβριο του 1988 ο ποιητής εισάγεται στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο και υποβάλλεται σε δύο αλλεπάλληλες εγχειρήσεις για ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής, διάρκειας 5 ωρών η καθεμία, που όμως δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν το μοιραίο.

Ο Τάσος Λειβαδίτης πέθανε στην Αθήνα 30 Οκτωβρίου 1988.
Μετά το θάνατό του εκδόθηκαν χειρόγραφα ανέκδοτα ποιήματά του με τον τίτλο: «Χειρόγραφα του Φθινοπώρου».
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν΄αγωνίζεσαι
για την ειρήνη και για το δίκαιο.
Θα βγείς στους δρόμους, θα φωνάξεις,
τα χείλια σου θαματώσουν απ΄τις φωνές
το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες – μα ούτε βήμα πίσω.
Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων.
Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζει την αδικία.
Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.
Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια
αφήνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται
την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις πολιτείες
μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα
αύριο οι άνθρωποι θα χάνονται στη νύχτα του πολέμου
έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς
εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα
θα γίνουν στάχτη κάτω από τις οβίδες.

Δεν έχεις καιρό
δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί ν’ αφήσεις τη μάνα σου,
την αγαπημένη ή το παιδί σου.
Δε θα διστάσεις.
Θ’ απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου
Θ’ απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι
για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο.
Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις
κι ούτε θα φοβηθείς.
Το ξέρω, είναι όμορφο ν’ ακούς μια φυσαρμόνικα το βράδυ,
να κοιτάς έν’ άστρο, να ονειρεύεσαι
είναι όμορφο σκυμμένος πάνω απ’ το κόκκινο στόμα της αγάπης σου.
Να την ακούς να σου λέει τα όνειρα της για το μέλλον.
Μα εσύ πρέπει να τ’ αποχαιρετήσεις όλ’ αυτά και να ξεκινήσεις
γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου,
για όλα τ’ άστρα, για όλες τις λάμπες και για όλα τα όνειρα
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
………………………
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί να σε κλείσουν φυλακή
για είκοσι ή και περισσότερα χρόνια
μα εσύ και μες στη φυλακή
θα θυμάσαι πάντοτε την άνοιξη,
τη μάνα σου και τον κόσμο.
Εσύ και μες απ’ το τετραγωνικό μέτρο του κελιού σου
θα συνεχίσεις τον δρόμο σου πάνω στη γη.
Κι΄ όταν μες στην απέραντη σιωπή, τη νύχτα
θα χτυπάς τον τοίχο του κελιού σου με το δάχτυλο
απ’ τ’ άλλο μέρος του τοίχου θα σου απαντάει η Ισπανία.
Εσύ, κι ας βλέπεις να περνάν τα χρόνια σου
και ν’ ασπρίζουν τα μαλλιά σου δεn θα γερνάς.
Εσύ και μες στη φυλακή κάθε πρωί θα ξημερώνεσαι πιο νέος
Αφού όλο και νέοι αγώνες θ΄ αρχίζουνε στον κόσμο
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
……………………..
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
θα πρέπει να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό.
Αποβραδίς στην απομόνωση θα γράψεις
ένα μεγάλο τρυφερό γράμμα στη μάνα σου
Θα γράψεις στον τοίχο την ημερομηνία, τ’ αρχικά
του ονόματ;oς σου και μια λέξη: Ειρήνη
σα να 'γραφες όλη την ιστορία της ζωής σου.
Να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό
να μπορείς να σταθείς μπροστά στα έξη ντουφέκια
σα να στεκόσουνα μπροστά σ’ ολάκαιρο το μέλλον.
Να μπορείς, απάνω απ΄ την ομοβροντία που σε σκοτώνει
εσύ ν’ ακούς τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων που
τραγουδώντας πολεμάνε για την ειρήνη.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
 
"Έρωτας" (απόσπασμα).

Όλη τη νύχτα πάλεψαν απεγνωσμένα να σωθούν απ’ τον εαυτό τους,
δαγκώθηκαν, στα νύχια τους μείναν κομμάτια δέρμα, γδαρθήκανε
σαν δυο ανυπεράσπιστοι εχθροί, σε μια στιγμή, αλλόφρονες, ματωμένοι,
βγάλανε μια κραυγή σα ναυαγοί, που, λίγο πριν ξεψυχήσουν, 
θαρρούν πως βλέπουν φώτα, κάπου μακριά.
Κι όταν ξημέρωσε, τα σώματά τους σα δυο μεγάλα ψαροκόκαλα
ξεβρασμένα στην όχθη ενός καινούργιου μάταιου πρωινού.
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Μάταιες Αποφάσεις.

Κάθομαι μερικές φορές και σκέφτομαι:
να μπορούσα, λέει, να ξαναγυρίσω στο παρελθόν
να τακτοποιήσω μερικά πράγματα,
ν’ αποτελειώσω κάποια άλλα.
Όμως τί σημασία θα ’χε;
Είμαι κουρασμένος από τόσους χωρισμούς,
τόσα πρωινά, τόσα απογεύματα.
::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 

Μη χάνεις το θάρρος σου.

Μη χάνεις το θάρρος σου, εμείς πάντα το ξέραμε
πως δε χωράει μέσα στους τέσσερις τοίχους
το μεγάλο μας όνειρο.

Εμάς τα σπίτια μας είναι όλοι οι δρόμοι
που στα σπλάχνα τους κοιμούνται
τόσοι σκοτωμένοι.

Θα θυμάμαι πάντοτε τα φιλιά σου
που κελαηδούσαν σαν πουλιά
θα θυμάμαι τα μάτια σου φλογερά και μεγάλα
σαν δυο νύχτες έρωτα μέσα στον άγριο πόλεμο.
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Σε περιμένω παντού.

Κι αν έρθει κάποτε η στιγμή να χωριστούμε, αγάπη μου,
μη χάσεις το θάρρος σου.
Η πιο μεγάλη αρετή του ανθρώπου, είναι να ‘χει καρδιά.
Μα η πιο μεγάλη ακόμα, είναι όταν χρειάζεται
να παραμερίσει την καρδιά του.

Την αγάπη μας αύριο, θα τη διαβάζουν τα παιδιά στα
σχολικά βιβλία, πλάι στα ονόματα των άστρων και τα
καθήκοντα των συντρόφων.
Αν μου χάριζαν όλη την αιωνιότητα χωρίς εσένα,
θα προτιμούσα μια μικρή στιγμή πλάι σου.

Θα θυμάμαι πάντα τα μάτια σου, φλογερά και μεγάλα,
σα δυο νύχτες έρωτα, μες στον εμφύλιο πόλεμο.

Α! ναι, ξέχασα να σου πω, πως τα στάχυα είναι χρυσά κι
απέραντα, γιατί σ’ αγαπώ.

Κλείσε το σπίτι. Δώσε σε μια γειτόνισσα το κλειδί
και προχώρα. Εκεί που οι φαμίλιες μοιράζονται
ένα ψωμί στα οκτώ, εκεί που κατρακυλάει
ο μεγάλος ίσκιος των ντουφεκισμένων.
Σ’ όποιο μέρος της γης, σ’ όποια ώρα,
εκεί που πολεμάνε και πεθαίνουν οι άνθρωποι
για ένα καινούργιο κόσμο… εκεί θα σε περιμένω, αγάπη μου!
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Βιολί για μονόχειρα.

…ακόμα κι η ζωή μου αποχτά σημασία
όταν τη διηγούμαι σε κάποιον…
…ή ο παιδικός μας φίλος, που καθισμένοι στο πεζούλι τα βράδια
μοιράζαμε τον κόσμο – αλλά εγώ τον έκλεβα.
…έτσι δεν μπόρεσα ν” αποτελειώσω καμιά ηλικία…
…σαν ένα παιδί που το αθώωσαν για να μην έχει τίποτα δικό του…
…ώ έρημοι δρόμοι, που μπορείς όλα να τους τα πείς, χωρίς να τ” ακούσουν…
…το πιο θανάσιμο αμάρτημα είναι να μήν αγαπάς τον εαυτό σου…
… ακριβώς όπως ένας άνθρωπος, ίσως, μπορεί να παίξει και μ” ένα χέρι βιολί, 
όταν με τ” άλλο πρέπει να κρατήσει τη ζωή του…
… και το πρωί θα πρέπει να ξαναντυθείς, μόνο και μόνο για να πονέσεις.
::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 

"Συμφωνία αριθμός 1" (απόσπασμα).

Και σμίγουν και χωρίζουν οι άνθρωποι
και δεν παίρνει τίποτα ο ένας απ’ τον άλλον.
Γιατί ο έρωτας είναι ο πιο δύσκολος δρόμος να γνωριστούν.
Γιατί οι άνθρωποι, σύντροφε, ζουν από τη στιγμή που βρίσκουν
μια θέση στη ζωή των άλλων.
Και τότε κατάλαβες γιατί οι απελπισμένοι
γίνονται οι πιο καλοί επαναστάτες.
Και μένουμε ανυπεράσπιστοι ξαφνικά,
σαν ένα νικητή μπροστά στο θάνατο
ή έναν νικημένο αντίκρυ στην αιωνιότητα.
::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 

Αυτό το αστέρι είναι για όλους μας (απόσπασμα).

Ναι, αγαπημένη μου.
Πολύ πριν να σε συναντήσω εγώ σε περίμενα.
Πάντοτε σε περίμενα.
Αλήθεια εκείνη η άνοιξη, εκείνο το πρωινό, 
εκείνη η απλή κάμαρα της ευτυχίας,
αυτό το σώμα σου που κράταγα πρώτη φορά γυμνό,
αυτά τα δάκρυα που δεν μπόρεσα στο τέλος να κρατήσω
πόσο σου πήγαιναν.

Α, θάθελα να φιλήσω τα χέρια του πατέρα σου,
της μητέρας σου τα γόνατα που σε γέννησαν
για μένα να φιλήσω όλες τις καρέκλες που
ακούμπησες περνώντας με το φόρεμά σου,
να κρύψω σαν φυλακτό στον κόρφο μου
ένα μικρό κομμάτι απ’ το σεντόνι που κοιμήθηκες.
Θα μπορούσα ακόμα και να χαμογελάσω στον άντρα
που σ’ έχει δει γυμνή πριν από μένα, να του χαμογελάσω,
που του δόθηκε μια τόση ατέλειωτη ευτυχία.

Γιατί εγώ, αγαπημένη μου, 
σου χρωστάω κάτι πιο πολύ απ’ τον έρωτα,
εγώ σου χρωστάω το τραγούδι και την ελπίδα, 
τα δάκρυα και πάλι την ελπίδα.
Στην πιο μικρή στιγμή μαζί σου, έζησα όλη τη ζωή.
::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 

Ανάσταση.

"Δε σ’ ακολουθώ πια" φώναξα,
μα εκείνος μ’ έσπρωξε,
το αμάξι κατρακύλησε μες στη νύχτα,
πού πηγαίναμε; στις γωνιές, με μεγάλα κάτωχρα πρόσωπα,
στέκανε οι Σιωπηλοί, μόλις προφταίναμε να παραμερίσουμε
για να μη μας γκρεμίσουν,
…κι οι οργανοπαίχτες που ακολουθούσαν, μισομεθυσμένοι,
με την ψυχή τους απροστάτευτη απ’ τη βροχή, 
φορούσαν κάτι σταχτιά, στραπατσαρισμένα καπέλα, 
απ’ αυτά που βρίσκονται στον ουρανό, 
μαζί με τα παιδιά και τους σαστισμένους,

…κι αυτό το κάθαρμα ο αμαξάς προσπαθούσε 
να κρύψει μ’ ένα σάλι το βρόμικο μούτρο του, 
ενώ εγώ ήξερα πως ήταν εκείνος ο αλήτης, 
που μια νύχτα αρνήθηκα να πιω ένα ποτήρι μαζί του,

…έπρεπε να ξεφύγω, 
γλίστρησα κρυφά και νοίκιασα ένα δωμάτιο 
σ’ ένα απόμερο ξενοδοχείο, μα όπως εκείνη τη νύχτα με μαστίγωνε 
η πόρνη, κι άκουγα τη θεία εκμυστήρευση, ήρθε και γονάτισε δίπλα μου,

…τότε τον ακολούθησα, 
κι όπως βαδίζαμε, είδαμε άυπνο και χλωμό τον Σίμωνα τον Κυρηναίο, 
«πλαγιάζω στον τάφο και τρέμω, πως κάθε τόσο θα με ξανασηκώσουν» 
είπε λυπημένος,
…γιατί αν χρειάζονταν κάποιον να βοηθήσει για το σταυρό, 
πάλι αυτόν θα συναντούσαν στο δρόμο.
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Σε παλιό στυλ.

Οι εραστές είναι ακριβά, ένδοξα κύπελλα, όπου ο ένας πίνει τον άλλον.
Το πρωί πηγαίνουν σε ολοπόρφυρους, βασιλικούς δρόμους
και το βράδυ πλαγιάζουν σε κρεβάτια κι από θρύλους πιο βαθειά.
Κι αν καμιά φορά τους δεις να παραπατάνε
ή να παίρνουν μονοπάτια άγνωστα και μυθικά - μην ξαφνιαστείς,
γιατί οι εραστές είναι τυφλοί, με τα ωχρά τους βλέφαρα κλειστά
ο ένας απ’ τη λάμψη του άλλου.

Οι εραστές δε βλέπουν, μόνο αγγίζονται,
μα οι ρόγες των δακτύλων τους είναι τα ίδια τα πελώρια,
τα πάντα έκπληκτα, μάτια του Θεού.
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

 

Ουκρανία: Τα ντοκουμέντα που έκαναν τον γύρο του κόσμου και «αφηγούνται» μια σκληρή αλήθεια

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Εικόνες από έναν ανομολόγητο πόλεμο. Τα αιματηρά γεγονότα στην Ουκρανία και η αρχή ενός τέλους.

https://www.in.gr/2025/10/24/world/oukrania-ta-ntokoumenta-pou-ekanan-ton-gyro-tou-kosmou-kai-afigountai-mia-skliri-alitheia/

Είναι η νυν σύρραξη στην Ουκρανία η χρονική επέκταση ενός πολέμου που ξεκίνησε το 2014; Είναι υπαρκτή η ναζιστικοποίηση της χώρας ή ο Πούτιν ζητεί αναίτια της αποναζιστικοποίησή της;

 

Ας δούμε τι έλεγε η ίδια η Δύση το 2014, όταν δεν αντιλαμβανόταν ότι αυτό που περιέγραφε ήταν ένας κανονικός πόλεμος – με συγκεκριμένο θύτη και συγκεκριμένα θύματα.

 

Εκείνη την εποχή, τα δυτικά ρεπορτάζ, όπως αυτό που ακολουθεί, περιέγραφαν φρικιαστικά εγκλήματα – την αρχή μιας εθνοκάθαρσης που διεπράττετο με σφαγές. Παράλληλα, κατήγγελλαν τη Δύση για υποκρισία.

«Μια από τις πιο σκοτεινές σελίδες της ανθρώπινης ιστορίας»

 

«Το Παλάτι των Συνδικάτων στην Οδησσό καίγεται σαν λαμπάδα. Οι φλόγες και ο καπνός αναγκάζουν κάποιους από τους ρωσόφωνους να πέσουν στο κενό. Τα ουρλιαχτά τους σταματούν απότομα όταν τσακίζονται στο πεζοδρόμιο. Οι τυχεροί σκοτώνονται αμέσως, οι άτυχοι εκτελούν κάποιους ακροδεξιούς.

 

Οι Νεοναζί τους αποτελειώνουν με μια σφαίρα ή τους τσακίζουν το κεφάλι με τα ρόπαλα. Τα ανθρωποειδή έχουν πάρει θέση μπροστά από το κτήριο για να υποδεχθούν όσους προσπαθήσουν να το εγκαταλείψουν. Οι κακόμοιροι που πέφτουν από τον ουρανό, είναι το καλύτερο δώρο για τα κτήνη.

 

Τσακισμένοι, και χωρίς να μπορούν να προβάλουν αντίσταση, κείτονται ανυπεράσπιστοι μπροστά τους και γίνονται εύκολη λεία. Τους σκοτώνουν – φρικιαστικές εικόνες, που προσβάλουν το ανθρώπινο είδος.

 

Όλα ξεκίνησαν από τη πλατεία μπροστά στο κτήριο. Οι Ουκρανοί εθνικιστές, ανάμεσα τους και οπλισμένα μέλη του Δεξιού Τομέα, επιτίθενται και καίνε τις σκηνές των φιλορώσων. Σύντομα η πλατεία κατακλύζεται από μαύρους καπνούς και φλόγες.

 

Οι κυνηγημένοι βρίσκουν καταφύγιο στο Παλάτι των Συνδικάτων. Οι Νεοναζί βομβαρδίζουν το κτήριο με μολότοφ και μέσα σε λίγα λεπτά γίνεται παρανάλωμα του πυρός. Η συνέχεια είναι η γνωστή: μια από τις πιο σκοτεινές σελίδες της ανθρώπινης ιστορίας.

 

Οι μεγάλοι ηγέτες του πλανήτη εξακολουθούν να αναλώνονται σε ανούσιες τηλεφωνικές συνδιαλέξεις και κούφιες ανακοινώσεις. Η υποκρισία σε όλη της το μεγαλείο», ανέφερε, επί παραδείγματι, ο ANT1 το 2014.

Αυτοί οι «νεοναζί», όπως τους περιέγραφε ο δυτικός Τύπος το 2014, ήταν που εντάχθηκαν στις Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας μετά από τα γεγονότα εκείνης της χρονιάς.

Διωγμοί και τρόμος

Η επικράτηση των πολιτικών δυνάμεων του Μαϊντάν, ενός πραγματικού πογκρόμ στις ουκρανικές πόλεις, με τάγματα εφόδου που ξυλοκοπούσαν, δολοφονούσαν, λιντσάριζαν -σε κοινή θέα και υπό το βλέμμα της αστυνομίας- συνδικαλιστές, κομματικά στελέχη, ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας κ.ά. οδήγησε σε χιλιάδες θανάτους αμάχων και στην επάνοδο της πάλαι ποτέ λευκής τρομοκρατίας.

 

Σύμφωνα με το Γραφείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, από το 2014 μέχρι το τέλος του 2021, το Κίεβο σκότωσε 3.106 αμάχους μόνο στην ανατολική Ουκρανία.

 

Αλλά ήταν και η αρχή του τέλους για τα δικαιώματα των ρωσόφωνων πολιτών της Ουκρανίας: Η απαγόρευση της προσκείμενης στη Μόσχα Ορθόδοξης Εκκλησίας (με τους περισσότερους πιστούς στην Ουκρανία), της ρωσικής γλώσσας (μητρική γλώσσα για το 1/3 των Ουκρανών), πολιτικών κομμάτων και της οποιασδήποτε δραστηριότητας που σχετίζεται και τον ρωσικό πολιτισμό κ.ά.

 

Τυφλές επιθέσεις

Μετά από τα γεγονότα του Μαϊντάν, η κυβέρνηση του Κιέβου ξεκίνησε και αεροπορικούς βομβαρδισμούς με αεροσκάφη της Ουκρανικής Πολεμικής Αεροπορίας. Οι στόχοι ήταν πολιτικοί. Ακολουθούν πλάνα από πολύνεκρη αεροπορική επιδρομή που πραγματοποιήθηκε από το Κίεβο στις 02/07/2014 σε πλατεία στην περιφέρεια Λουγκάνσκ, όπου επλήγησαν και παρακείμενες πολυκατοικίες.

 Παράλληλα, η κυβέρνηση του Κιέβου ξεκίνησε βομβαρδισμούς με το πυροβολικό του επίσημου Στρατού της χώρας. Ακολουθούν πλάνα από πολύνεκρο βομβαρδισμό που πραγματοποιήθηκε από το Κίεβο στις 07/07/2014 σε χωριό της περιφέρειας Λουγκάνσκ.

Το «καμάρι» της κυβέρνησης του Κιέβου, τόσο στο προαναφερθέν προγκρόμ όσο και στον τρέχοντα πόλεμο, το Τάγμα Αζόφ, πλέον Ταξιαρχία της Εθνικής Φρουράς της Ουκρανίας «Αζόφ», ιδρύθηκε το 2014 ως εθελοντική παραστρατιωτική μονάδα για την εξόντωση των φιλορώσων αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία.

«Σταματούσαν στον δρόμο τα αυτοκίνητα για να σκοτώσουν τους οδηγούς»

 

Ένα από τα ειδεχθή και βίαια εγκλήματα που διέπρατταν τα μέλη των εν λόγω ταγμάτων από το 2014 μέχρι το 2022, ήταν αυτό του βιασμού.

 

Η Μαρίνα, Ελληνίδα ομογενής από τη Μαριούπολη, ανέφερε το 2022 στο τοπικό μέσο της Λέσβου stonisi.gr:

 

«Οι Ουκρανοί Νεοναζί κάνουν εδώ και χρόνια θηριωδίες σε βάρος των ρωσόφωνων και των ρωσόφιλων. Βιάζουν και σκοτώνουν εν ψυχρώ. Γνωρίζω προσωπικά γυναίκες που βιάστηκαν· και πήγαν να το δηλώσουν στην Αστυνομία και εκεί τους είπαν να αποσύρουν τις μηνύσεις. Σταματούσαν στον δρόμο τα αυτοκίνητα για να σκοτώσουν τους οδηγούς».

Επανερχόμενοι, τέλος, στην παραστρατιωτική μονάδα του Αζόφ, που η ελληνική κυβέρνηση της έδωσε βήμα στο ελληνικό κοινοβούλιο και καταχειροκροτήθηκε σε άλλα δυτικά κοινοβούλια, να θυμίζουμε ότι είχε από την αρχή στενή ιδεολογική σύνδεση με Νεοναζί και ακροδεξιούς εθνικιστές, καθώς και ότι ένα εξέχον σύμβολο του τάγματος είναι το Wolfsangel (Η παγίδα του Λύκου) που στη Ναζιστική Γερμανία χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο της παραστρατιωτικής οργάνωσης «Werwolf», που συγκρότησε το 1944 ο αρχηγός των SS, Χάινριχ Χίμλερ.

 

Για την ιστορία, το ίδιο σύμβολο έφερε και η 4η Μηχανοκίνητη Μεραρχία των SS «Polizei», που στάλθηκε στην Ελλάδα το 1943 για να χτυπήσει την Εθνική Αντίσταση και διέπραξε τις σφαγές στην Κλεισούρα και στο Δίστομο…

Σκηνές αποκάλυψης στη Γάζα – Άμαχοι τρέχουν για τη ζωή τους

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Το Ισραήλ προελαύνει από δύο κατευθύνσεις προς το κέντρο της Γάζας. Άμαχοι προσπαθούν να γλιτώσουν από τα πυρά και ξεριζώνονται ενώ καταρρέουν οι ζώνες ασφαλείας.

https://www.news247.gr/kosmos/skines-apokalipsis-sti-gaza-amaxoi-trexoun-gia-ti-zoi-tous/

NEWSROOM
19 Σεπτεμβρίου 2025, ώρα 10:27

Ισραηλινές στρατιωτικές δυνάμεις προελαύνουν προς το κέντρο της πόλης της Γάζας από δύο κατευθύνσεις, «παγιδεύοντας» τους κατοίκους και αναγκάζοντάς τους να κινηθούν προς την ακτή, σε μια προσπάθεια να τους απομακρύνουν από το μεγαλύτερο αστικό κέντρο του παλαιστινιακού θύλακα.

Ο εκπρόσωπος του ισραηλινού στρατού, Νατάβ Σοσάνι, δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων Reuters την Πέμπτη ότι πεζικό, άρματα μάχης και πυροβολικό προελαύνουν προς το εσωτερικό της πόλης, με την υποστήριξη της αεροπορίας, με στόχο να ασκηθεί πίεση στην ένοπλη οργάνωση Χαμάς. Ο ανταποκριτής του Al Jazeera, Χάνι Μαχμούντ, ανέφερε ότι ο ισραηλινός στρατός προελαύνει από τα βορειοδυτικά και τα νοτιοανατολικά, «παγιδεύοντας ανθρώπους στη μέση» και ωθώντας τους προς τα δυτικά της πόλης, όπου βρίσκεται ο παραλιακός δρόμος αλ-Ρασίντ που οδηγεί προς τον νότο.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Οι επιθέσεις σε υπερπλήρεις γειτονιές προκαλούν πανικό και φόβο και αναγκάζουν τους ανθρώπους κυριολεκτικά να τρέχουν για να σωθούν. Βλέπουμε κύματα ανθρώπων να κάνουν ακριβώς αυτό», είπε ο Μαχμούντ, μεταδίδοντας από τη Νουσεϊράτ, στο κεντρικό τμήμα της Γάζας.

 

Κάτοικοι της πόλης της Γάζας δήλωσαν στο Al Jazeera ότι δέχονται αδιάκοπες επιθέσεις, μεταξύ άλλων «αεροπορικές επιδρομές από drones και μαχητικά αεροσκάφη», καθώς και εκρήξεις από τηλεχειριζόμενα «ρομπότ» – μη επανδρωμένα οχήματα φορτωμένα με εκρηκτικά που χρησιμοποιεί ο ισραηλινός στρατός για να καταστρέφει συνοικίες καθώς προελαύνει προς το εσωτερικό.

 

Παλαιστίνιοι που μίλησαν για τον τρόμο που βίωσαν φεύγοντας από την πόλη της Γάζας τη νύχτα της Πέμπτης προς Παρασκευή έκαναν λόγο πολλές επιθέσεις που σημειώθηκαν πολύ κοντά τους – για θραύσματα και συντρίμμια που έπεφταν πάνω τους ενώ βρίσκονταν σε αυτοσχέδιους καταυλισμούς ή στα εναπομείναντα τμήματα των σπιτιών τους.

 

Περιέγραψαν πώς εγκατέλειψαν τα υπάρχοντά τους καθώς έτρεχαν για να σωθούν από τις πολιορκημένες τους γειτονιές, με τον ήχο των αρμάτων μάχης και τεθωρακισμένων οχημάτων να αντηχεί γύρω τους.

Σήμερα, συνεχίζονται οι σφοδρές ισραηλινές επιθέσεις με αποτέλεσμα να σκοτωθούν και να τραυματιστούν Παλαιστίνιοι σε βόρειες και κεντρικές περιοχές.  Σύμφωνα με ιατρικές πηγές που μίλησαν στο Al Jazeera, τα θύματα περιλαμβάνουν δύο παιδιά που σκοτώθηκαν σε καταυλισμό σκηνών κοντά στη νότια Χαν Γιουνίς, ένα άτομο το οποίο σκοτώθηκε και άλλοι που τραυματίστηκαν στον κεντρικό καταυλισμό Νουσεϊράτ, ένα άτομο που σκοτώθηκε και άλλοι οι οποίοι τραυματίστηκαν στην κεντρική Ντέιρ ελ-Μπάλαχ. Παράλληλα, πολλοί άνθρωποι τραυματίστηκαν από πυρά πυροβολικού στον καταυλισμό αλ-Σάτι, στη δυτική Πόλη της Γάζας

 

Τουλάχιστον 40 άνθρωποι σκοτώθηκαν στην Πόλη της Γάζας την Πέμπτη,

 

Καταρρέουν οι ζώνες ασφαλείας

Καθώς εκτυλίσσονται σκηνές αποκάλυψης, οι οικογένειες που προσπαθούν να διαφύγουν αντιμετωπίζουν το σπαρακτικό ενδεχόμενο ενός νέου ξεριζωμού σε ένα έδαφος χωρίς «ασφαλείς ζώνες» – αυτή τη φορά με την πιθανότητα να μην μπορέσουν ποτέ να επιστρέψουν.

Πολλοί παραμένουν στην πόλη της Γάζας. Το Παλαιστινιακό Κεντρικό Γραφείο Στατιστικής ανέφερε ότι περίπου 740.000 άνθρωποι – περίπου το 35% του πληθυσμού των 2,1 εκατομμυρίων της Γάζας – παρέμεναν στο βόρειο τμήμα του θύλακα μέχρι την Τρίτη. Ωστόσο, το γραφείο προειδοποίησε ότι αυτός ο αριθμός ενδέχεται να μειωθεί, καθώς οι συνεχιζόμενες ισραηλινές επιθέσεις οδηγούν περισσότερους ανθρώπους στην έξοδο και οι βασικές υπηρεσίες καταρρέουν.

Το Γραφείο Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του ΟΗΕ (OCHA) προειδοποίησε την Πέμπτη ότι οι τελευταίες ζώνες ασφαλείας της πόλης της Γάζας καταρρέουν.

Το OCHA κατηγόρησε το Ισραήλ ότι «συστηματικά εμποδίζει» τις προσπάθειες παροχής βοήθειας στους κατοίκους, αναφέροντας το κλείσιμο του συνοριακού περάσματος Ζικίμ προς το βόρειο τμήμα της Γάζας και τις απαγορεύσεις σε ορισμένα είδη τροφίμων.

“Προκλητική περιφρόνηση”

 

Έξω από την Πόλη της Γάζας, τουλάχιστον 10 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν από ισραηλινά πυρά σε άλλα μέρη του θύλακα, σύμφωνα με ιατρικές πηγές.

Ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε ότι τέσσερις στρατιώτες του σκοτώθηκαν τις πρώτες πρωινές ώρες της Πέμπτης στην πόλη Ράφα, στο νότιο τμήμα της Γάζας.

Το Γραφείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στην Παλαιστίνη καταδίκασε μέσω κοινωνικών δικτύων την «προκλητική περιφρόνηση» του Ισραήλ προς τις διεθνείς νομικές υποχρεώσεις του να διακρίνει μεταξύ μαχητών και αμάχων στις αεροπορικές επιθέσεις του κατά της Γάζας.

Καθώς το Ισραήλ επεκτείνει την επίθεσή του, οι Ηνωμένες Πολιτείες άσκησαν βέτο σε ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που ζητούσε κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, άρση των περιορισμών στην ανθρωπιστική βοήθεια και επιστροφή των ομήρων που κρατούνται από τη Χαμάς.

Η μόνιμη αντιπρόσωπος του Ηνωμένου Βασιλείου στον ΟΗΕ, Μπάρμπαρα Γούντγουορντ, δήλωσε ότι «η απερίσκεπτη επέκταση της στρατιωτικής επιχείρησης από το Ισραήλ μας απομακρύνει από μια συμφωνία που θα μπορούσε να οδηγήσει στην απελευθέρωση των ομήρων και στον τερματισμό της οδύνης στη Γάζα».

Η αιματοβαμμένη 22α Ιουλίου 1943

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Μια διαδήλωση που εμπόδισε η Ιστορία να γραφτεί αλλιώς.

https://www.news247.gr/gnomes/i-aimatovammeni-22a-iouliou-1943/

EΛΕΝΗ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ
22 Ιουλίου 2025 06:21

Ανακοίνωσις περί των στρατιωτικών μέτρων εις Μακεδονίαν.

«Διά στρατιωτικούς λόγους οφειλομένους εις την γενικήν πολεμικήν κατάστασιν και εξ αιτίας της πληγής των αντατών, της οποίας ο αντίκτυπος εκδηλούται καθημερινώς περισσότερον επί ζημία του ελληνικού πληθυσμού, κατέστη αναγκαία η ενίσχυσις των στρατευμάτων καοτχής εν Ελλάδα. Εν τω πλαισίων των μέτρων τούτων, την από στρατιωτικής απόψεως ασφάλειαν εις την περιοχήν ανατολικώς του ποταμού Αξιού -πλην της πόλεως Θεσσαλονίκης και των περιχώρων της- ανέλαβον βουλγαρικά στρατεύματα”

Αθηναϊκά Νέα, 14 Ιουλίου 1943

Οι επεμβάσεις της Βουλγαρίας στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη

Η ανακοίνωση των Αθηναϊκών Νέων, στις 14 Ιουλίου 1943, επιβεβαιώνει τον στρατιωτικό ρόλο της Βουλγαρίας στην Ανατολική Μακεδονία -όχι μόνο ως κατοχική δύναμη επίσημα αναγνωρισμένη από τους Γερμανούς αλλά και ως δύναμη ελέγχου του ντόπιου πληθυσμού για την καταστολή των αντάρτικων ενεργειών που έβαζαν σε κίνδυνο τη γερμανική κατοχή.

Οι Έλληνες κουβαλούσαν ήδη οδυνηρές αναμνήσεις από τη βουλγαρική επεκτατική πολιτική, πριν ακόμη βιώσουν τη φρίκη της Κατοχής στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μία σύντομη ιστορική αναδρομή αρκεί για να θυμηθούμε τις θηριωδίες που υπέστη ο τοπικός πληθυσμός. Πριν από τη βουλγαρική κατοχή της περιόδου 1941–44, είχαν προηγηθεί δύο, ακόμη, περίοδοι βουλγαρικής κατοχής: η πρώτη κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο και η δεύτερη στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά τη δεύτερη αυτή φάση, οι Έλληνες των πόλεων και των χωριών υπέφεραν από διώξεις, λιμοκτονία, μαζικές ομηρίες, συλλήψεις, φυλακίσεις και σκληρά βασανιστήρια που επέβαλε η μυστική βουλγαρική αστυνομία και ο κατοχικός στρατός. Το τίμημα ήταν βαρύ: χιλιάδες Έλληνες έχασαν τη ζωή τους. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, περίπου 42.000 Έλληνες ηλικίας 17 έως 60 ετών εκτοπίστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Βουλγαρία για καταναγκαστική εργασία. Από αυτούς, περίπου 12.000 δεν κατάφεραν ποτέ να επιστρέψουν ζωντανοί.

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. 

Αμέσως μετά την κατάρρευση της ελληνικής άμυνας, η Βουλγαρία προχώρησε στην κατάληψη και προσάρτηση της Ανατολικής Μακεδονίας και της Δυτικής Θράκης, συμπεριλαμβανομένων περιοχών όπως η Δράμα, οι Σέρρες, η Καβάλα, η Ξάνθη, η Θάσος και η Σαμοθράκη. Οι περιοχές αυτές χαρακτηρίστηκαν ως «Περιφέρεια Αιγαίου» και ενσωματώθηκαν διοικητικά στο βουλγαρικό κράτος στις 14 Μαΐου 1941.

Ακολούθησε μια συστηματική εκβουλγαριστική πολιτική: η Ελληνική γλώσσα απαγορεύτηκε, οι Ελληνικές αρχές και ιδιώτες εκτοπίστηκαν, διοικητικά και τοπωνυμικά στοιχεία άλλαξαν βίαια, ενώ χιλιάδες Βούλγαροι έποικοι εγκαταστάθηκαν στις περιοχές.

Τον Σεπτέμβριο του 1941, η εξέγερση της Δράμας πνίγηκε στο αίμα, με τον βουλγαρικό στρατό να εκτελεί από 360 έως και 1.600 άτομα ως αντίποινα.

Έως τα τέλη του 1942, πάνω από 100.000 Έλληνες είχαν εκδιωχθεί από τις ζώνες αυτές.

Καθώς οι Γερμανοί επεδίωκαν να απελευθερώσουν στρατεύματα για το Ανατολικό Μέτωπο εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης, επέλεξαν να μεταφέρουν μεγαλύτερη ευθύνη κατοχής στους Βούλγαρους συμμάχους τους. Σχέδια για παράδοση επιπλέον εδαφών—όπως ο Έβρος, η Δυτική Θράκη και τμήματα της Μακεδονίας από τον Στρυμόνα ως τον Αξιό—άρχισαν να υλοποιούνται. Οι ανακοινώσεις στον Τύπο αποκάλυπταν ότι η ένταση του ελληνικού αντάρτικου ανάγκαζε τις γερμανικές δυνάμεις να κρατούν περισσότερα στρατεύματα καθηλωμένα στην Ελλάδα. Η προοπτική να παραχωρηθούν και η Δυτική Μακεδονία και η Θεσσαλονίκη στους Βουλγάρους πυροδότησε τη λαϊκή αγανάκτηση και κινητοποίησε τα αντιστασιακά δίκτυα.

Η μεγάλη διαδήλωση της 22ης Ιουλίου 1943 στην Αθήνα

Μετά τις 10 Ιουλίου 1943 και τη διάβρωση της Ιταλίας, οι Γερμανοί αναζήτησαν τρόπο αποφόρτισης του μετώπου, εξετάζοντας την επέκταση της επιχειρησιακής ευθύνης στους Βούλγαρους. Η είδηση ξεσήκωσε το ΕΑΜ και το ΚΚΕ, που κήρυξαν απεργία–διαδήλωση στις 13 και κυρίως στις 22 Ιουλίου, με στόχο την αποτροπή παράδοσης της κεντρικής Μακεδονίας.

Νωρίς το πρωί της 22ας Ιουλίου, η πόλη της Αθήνας είχε νεκρώσει: κλειστά μαγαζιά, έντονο αστυνομικό και στρατιωτικό πογκρόμ, βαριές περιπολίες, τανκ και πολυβόλα στις Πανεπιστημίου, Ομήρου, Κοραή, μαζί με ιταλικό ιππικό που επιτέθηκε στο πλήθος των διαδηλωτών. Από όλες τις συνοικίες πλήθος κόσμου βαδίζει προς το κέντρο, από τα Σεπόλια, το Περιστέρι, τον Κολωνό, το Μεταξουργείο, από τις ανατολικές συνοικίες. Από την Λεωφόρο Κηφισίας κατεβαίνουν οι ανάπηροι με τα καροτσάκια τους.

Το ΕΑΜ κινητοποίησε μεταξύ 100.000–300.000 (ή ακόμα και 400.000 σύμφωνα με κάποιες πηγές) ανθρώπους από Ομόνοια, Μοναστηράκι, Εξάρχεια, Πειραιά, Λεωφόρο Κηφισίας, κ.ά.

Η πορεία επιχείρησε να σπάσει τους φραγμούς στη διασταύρωση Πανεπιστημίου–Ομήρου και να φτάσει στη βουλγαρική πρεσβεία στη Ρηγίλλης, φωνάζοντας συνθήματα όπως «Όχι στην επέκταση» και «Έξω οι Βούλγαροι φασίστες» .

Οι κατοχικές δυνάμεις επέδραμαν, χρησιμοποιώντας πολυβόλα, τανκ, ιταλικά θωρακισμένα οχήματα. Άοπλοι διαδηλωτές τραυματίστηκαν ή σκοτώθηκαν από τανκ και πυρά.

Θα μείνουν στη συλλογική μνήμη:

- Παναγιώτα Σταθοπούλου (17χρονη ΕΠΟΝίτισσα): προσπάθησε να σταματήσει το Γερμανικό άρμα μάχης με το σώμα της, εμβολίστηκε, τραυματίστηκε και πυροβολήθηκε από το πλήρωμα του άρματος.

- Κούλα Λίλη (19χρονη φοιτήτρια της Γαλλικής Ακαδημίας): αναρριχήθηκε στο Γερμανικό άρμα μάχης και επιτέθηκε στον οδηγό με τακούνι. Δέχθηκε πυρά και πέθανε ενώ πολεμούσε με θάρρος.

- Θωμάς Χατζηθωμάς: φοιτητής Πολυτεχνείου, προσπάθησε να σπάσει τον κλοιό των στρατιωτικών οχημάτων, να περάσει από το μπλόκο και να προχωρήσει. Τραυματίστηκε θανάσιμα μπροστά στο Οφθαλμιατρείο.

Υπολογίζεται πως οι νεκροί ήταν περίπου 50 (άλλες πηγές αναφέρουν 15 με 30 νεκρούς) οι τραυματίες γύρω στους 300 και περισσότεροι από 500 ήταν οι συλληφθέντες.

Η πίεση αυτή της λαϊκής αντίστασης ανάγκασε τη Γερμανία να ακυρώσει τα σχέδια επέκτασης της βουλγαρικής κατοχής -την παράδοση της Δυτικής Μακεδονίας- παγώνοντας το σχέδιο επ’ αόριστον.

Η διαδήλωση ανέδειξε το ελληνικό αντιστασιακό κίνημα ως ικανό να επιχειρεί μαζική πολιτική πράξη, παρά την βαριά απειλή καταστολής από πλευράς κατοχικών δυνάμεων.

Η κινητοποίηση της 22ης Ιουλίου 1943 ήταν κορυφαία στιγμή αντίστασης στην ελληνική Κατοχή. Συνδύασε πολιτικό στόχο -την αποτροπή της επέκτασης της βουλγαρικής ζώνης- με θυσίες από άοπλους πολίτες που αντιμετώπισαν με γενναιότητα τα όπλα της κατοχικής δύναμης. Η αυθόρμητη και καλά οργανωμένη δράση του ΕΑΜ-ΕΠΟΝ απέδειξε ότι μια λαϊκή διαμαρτυρία μπορεί να ανατρέψει καίριες πολιτικές αποφάσεις, αφήνοντας βαθύ αποτύπωμα στην ιστορική μνήμη της Αντίστασης.