Η «δίκη» και η δολοφονία των Ρόζενμπεργκ 1951 - 1953

1951 ‒ Οι Αμερικανοί πολίτες Τζούλιους και Έθελ Ρόζενμπεργκ, θύματα του μακαρθισμού στις ΗΠΑ, καταδικάζονται σε θάνατο με την κατηγορία ότι πουλούσαν «ατομικά μυστικά» στη Σοβιετική Ένωση. Εκτελέστηκαν στις 19/6/1953 στην ηλεκτρική καρέκλα.

«Είμαστε αθώοι, όπως έχουμε διακηρύξει και υποστηρίζουμε από τη στιγμή της σύλληψής μας. Αυτή είναι όλη η αλήθεια. Για να παραιτηθούμε από αυτή την αλήθεια πρέπει να πληρώσουμε πολύ βαρύ τίμημα, έστω κι αν πρόκειται για το ανεκτίμητο δώρο της ζωής ‒ και μια ζωή, με τέτοιο τρόπο εξαγορασμένη, δεν θα μας επέτρεπε να ζούμε με αξιοπρέπεια και αυτοσεβασμό».

Αντικομμουνιστικό και αντισοβιετικό παραλήρημα στις ΗΠΑ. Η Σοβιετική Ένωση ανακοινώνει την κατασκευή ατομικής βόμβας και τερματίζει την «ατομική τρομοκρατία» των Αμερικανών. Πώς «στήθηκε» η δίκη, ενώ οι αποφάσεις είχαν ληφθεί

Η «υπόθεση Ρόζενμπεργκ» ξεκινάει από τη στιγμή που η Σοβιετική Ένωση ανακοινώνει ότι κατασκεύασε ατομική βόμβα, καταργώντας το μονοπώλιο του ατομικού όπλου των ΗΠΑ.

Επρόκειτο για γεγονός μεγάλης σημασίας, αφού οι ΗΠΑ έχαναν τη δυνατότητα να ασκούν «ατομική τρομοκρατία» στους λαούς όλου του κόσμου για να επιβάλλουν τις θέσεις τους. Ωστόσο, στην Αμερική ανακαλύπτονται παντού «κομμουνιστές» και «κατάσκοποι».

Ο Μακάρθι, ο πρόεδρος της Επιτροπής της Γερουσίας για την έρευνα και τον εντοπισμό κομμουνιστών στον κρατικό μηχανισμό, «ξεσκονίζει» ολόκληρη τη χώρα.

Πριν από τη δίκη, η απόφαση

Μ' αυτήν την «υπόκρουση», διεξάγεται η δίκη του Τζούλιους Ρόζενμπεργκ, διπλωματούχου μηχανικού και της συζύγου του Εθελ.

Η κοινή γνώμη ερεθίζεται συστηματικά από τα δημοσιεύματα των εφημερίδων, που είχαν βγάλει ήδη τα συμπεράσματα τους, αλλά και την καταδικαστική απόφαση για το ζεύγος Ρόζενμπεργκ.

Είναι ένοχοι, λέγανε, για το γεγονός ότι η Σοβιετική Ενωση θα μπορούσε να απειλήσει τις ΗΠΑ με την ατομική βόμβα ότι στο άμεσο μέλλον, σε έναν αναπόφευκτα επικείμενο τρίτο παγκόσμιο πόλεμο, εκατομμύρια Αμερικανοί θα πέσουν θύματα της σοβιετικής ατομικής βόμβας. Βεβαίωναν ότι οι Ρόζενμπεργκ είχαν συγκροτήσει, τάχα, ένα δίκτυο κατασκοπίας και πρόδωσαν στη Σοβιετική Ένωση το μυστικό της ατομικής βόμβας του Ναγκασάκι.

Τους κατηγορούσαν ακόμη ότι, μετά την κατασκευή της βόμβας από τους Σοβιετικούς, οι ΗΠΑ ήταν υποχρεωμένες στον πόλεμο της Κορέας να χρησιμοποιούν μόνο συμβατικά όπλα. Αυτός ο αναγκαστικός περιορισμός, ισχυριζόταν ότι στοίχισε τη ζωή 50.000 Αμερικανών στρατιωτών, γεγονός για το οποίο ευθύνονταν οι Ρόζενμπεργκ!

«Προετοιμασία» μαρτύρων

Στην πραγματικότητα, εξαιτίας της στρατηγικής του ήττας, ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός ξεσπάει οργισμένος σε δύο αθώους ανθρώπους. Η κατηγορία ενάντια στους Ρόζενμπεργκ στηρίζεται σε ψέματα και σε πλαστογραφίες.

Το δεξί χέρι του Μακάρθι, ο Ρόι Κον (ο οποίος το 1969 καταδικάστηκε για εξαγορά, εκβιασμό και απάτη), «προετοίμαζε» επί οκτώ μήνες συνέχεια τους κύριους μάρτυρες κατηγορίας, τους Ντέιβιντ και Ρουθ Γκρίνγκλας.

Τους έθεσε προ του διλήμματος: Ή ομολογούν τη δική τους «συμμετοχή στην κατασκοπία» και επιβαρύνουν τους Ρόζενμπεργκ ή εκτελούνται οι ίδιοι στην ηλεκτρική καρέκλα.

Ο Ντέιβιντ Γκρίνγκλας, αδελφός της Εθελ Ρόζενμπεργκ, κατέθεσε ότι, σαν τεχνικός συνεργάτης του Κέντρου Ατομικών Ερευνών του Λος Αλαμος, έτυχε να ακούει συζητήσεις επιστημόνων, στις οποίες αναφέρονταν μυστικά της ατομικής βόμβας. Στη συνέχεια, αυτές τις μυστικές πληροφορίες τις μετέδιδε στον γαμπρό του, Τζούλιους Ρόζενμπεργκ.

Σχετικά με το ζήτημα αυτό, ο καθηγητής Γιούρεϊ, ατομικός φυσικός, τιμημένος με το βραβείο Νόμπελ, στη διάρκεια της δίκης, σε ένα γράμμα του προς τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, τόνιζε: «Ένα πρόσωπο σαν τον Γκρίνγκλας δε θα ήταν, οπωσδήποτε, σε θέση να μεταδίδει φυσικά, μαθηματικά και χημικά μυστικά της ατομικής βόμβας».

Το «κύριο αποδεικτικό στοιχείο» του κατηγορητηρίου είναι ένα «σκίτσο» της βόμβας του Ναγκασάκι, που το ετοίμασε ο Ντέιβιντ Γκρίνγκλας και το έδωσε, τάχα, στον Τζούλιους Ρόζενμπεργκ για να το διαβιβάσει στη Σοβιετική Ένωση.

Σχετικά με το σκίτσο αυτό, ο Αμερικανός ατομικός φυσικός δρ. Μόρισον, του οποίου η συμμετοχή στην κατασκευή της ατομικής βόμβας ήταν σημαντική, εκφράστηκε με τα παρακάτω λόγια: «Το σκίτσο είναι μια πρωτόγονη καρικατούρα της ατομικής βόμβας».

Ως «αμοιβή» για την προδοσία τους, οι Ρόζενμπεργκ θα έπαιρναν από τους Σοβιετικούς ένα ειδικό τραπέζι, για να φωτογραφίζουν τεχνικά σχέδια.

Η Ρουθ Γκρίνγκλας περιγράφει το τραπέζι αυτό με όλες τις λεπτομέρειές του. Εχει, λέει, από κάτω ένα βαθούλωμα, για να μπορεί, εκεί, να τοποθετείται η φωτογραφική συσκευή.

Δύο χρόνια μετά τη δίκη, το τραπέζι αυτό ανακαλύφτηκε από ένα δημοσιογράφο και αποδείχτηκε ότι είχε αγοραστεί από τον Ρόζενμπεργκ, από ένα εμπορικό κατάστημα. Το τραπέζι δεν είχε κανένα βαθούλωμα, ήταν ένα κλασικό τραπέζι κουζίνας.

Δικαστής σε διατεταγμένη υπηρεσία

Ο δικαστής Ιρβινγκ Κάουφμαν, όμως, έχει πάρει μια εντολή. Η εντολή τού δόθηκε στην Ουάσιγκτον στις 8 Φλεβάρη του 1951, ένα μήνα πριν από την έναρξη της δίκης, στη συνεδρίαση της Επιτροπής της Γερουσίας για την ατομική ενέργεια.

Το πρακτικά της συνεδρίασης αναφέρουν ότι παρόντες ήταν ηγετικά στελέχη της Γερουσίας, της αμερικάνικης ομοσπονδιακής κυβέρνησης και ο εισαγγελέας, ο οποίος στη δίκη θα εκπροσωπούσε την κυβέρνηση.

Οι γερουσιαστές απαιτούν από τον εισαγγελέα Ζάιπελ να καταφέρει, ώστε ο δικαστής να επιβάλει στους Ρόζενμπεργκ την ποινή του θανάτου.

Έτσι, οι Ρόζενμπεργκ καταδικάζονται σε θάνατο. Δεν υποκύπτουν, όμως, στον εκβιασμό! Ο δικαστής Κάουφμαν δικαιολογεί την καταδίκη: «Η Σοβιετική Ενωση δε θα ήταν ποτέ σε θέση να κατασκευάσει μόνη της την ατομική βόμβα. Κάποιος θα πρέπει να έχει προδώσει σ' αυτήν το μυστικό. Και ποιος άλλος, εκτός από τους Ρόζενμπεργκ, μπορούσε να είναι οι προδότης;»

Απίστευτη λογική! Με αυτό το αιτιολογικό, στις 19 Ιούνη του 1953, ο Τζούλιους και η Εθελ Ρόζενμπεργκ δολοφονούνται στην ηλεκτρική καρέκλα.

Ομολογία

Ύστερα από 9 μήνες, στις 17 Μάρτη 1954, οι «Νιου Γιορκ Τάιμς» δημοσίευσαν περικοπές από μια διάλεξη του Δρ. Τζέιμς Μπέκερλι, διευθυντή του Γραφείου Πληροφοριών της «Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας». 

Μπροστά σε ένα κοινό, που αποτελούνταν από ηγετικούς παράγοντες της αμερικανικής βιομηχανίας, ο δρ. Μπέκερλι είπε: «Είναι πια καιρός να πάψουμε να μιλάμε για κάποια δήθεν πυρηνικά μυστικά. Η ατομική και η υδρογονική βόμβα δεν έχουν παρθεί από κατασκόπους».

Επιμέλεια:
Δάνης ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

«Αγαπητέ μου κ. Πρόεδρε, κάντε να γυρίσουν σπίτι η μαμά κι ο μπαμπάς, γιατί ο αδερφός μου ο Ρόμπυ, που ’ναι έξη χρονώ, πολύ τους απο­ζητάει ‒ δεν μπορεί να κάνει χωρίς τη μαμά και το μπαμπά, κι εγώ πολύ τους αποζητάω, αγαπητέ μου κ. Πρόεδρε». 

Από γράμμα του 10χρονου Μάικλ Ρόζεμπεργκ στον Πρόεδρο των ΗΠΑ

Α Π Ο    Τ Ο Ν    Γ Ι Α Ν Ν Η    Ρ Ι Τ Σ Ο   

Σ Τ Ο Ν   Μ Α Ϊ Κ Λ   Κ Α Ι   Σ Τ Ο Ν   Ρ Ο Μ Π Υ   Ρ Ο Ζ Ε Μ Π Ε Ρ Γ Κ

Καλέ μου Μάικλ, καλέ μου Ρόμπυ,

άδικα τυλίξατε την καρδιά σας σ’ ένα κομματάκι χαρτί

και τη στείλατε στον κ. Πρόεδρο ‒ άδικα, Μάικλ, το γράμμα σας,

μόνο που μάζεψε ένα σακουλάκι δάκρυα απ’ τις μανάδες

κι ένα κόμπο στο λαιμό της άνοιξης

μόνο που βούρκωσαν της κερασιάς τα κόκκινα άστρα.

Κάτω απ’ τους ουρανοξύστες

οι οδοκαθαριστές άφησαν μια στιγμή τη σκούπα τους

και σκούπισαν τα μάτια τους

και σ’ όλα τα γήπεδα τα παιδιά στάθηκαν

πατώντας το δεξί τους πόδι πάνω στη μπάλα

σα ν’ ανεβαίναν το πρώτο σκαλοπάτι της ζωής

κι είπαν: «Ο Μάικλ κι ο Ρόμπυ

δε θα ’ρθουν να παίξουν τα’ απόγεμα»,

και πίσω απ’ το δίχτυ του γκολ-πόστ

είδαν κομματιασμένο το πρόσωπο της μέρας

όπως είναι ένα πρόσωπο πίσω απ’ τα κάγκελα.

Ω Μάικλ, ω Ρόμπυ,

ήταν πολύ νωρίς να δείτε τις κλεισμένες καρδιές

ήταν νωρίς να δείτε τις κλεισμένες πόρτες

όταν με τα μικρά σας χέρια χτυπούσατε να σας ανοίξουν

‒ κάνει κρύο, Μάικλ, έξω στη νύχτα

κάνει κρύο, Ρόμπυ, στον κόσμο

κάνει πολύ κρύο στις φυλακές Σίγκ-Σίγκ,

και πάνου στη συνοικία του Χάρλεμ

τα σαξόφωνα κάθονται στα γόνατα των νέγρων

σα γυμνά παιδιά πού κρυώνουν απ’ την αδικία.

Κι είσαστε μαθημένοι, Μάικλ

να χτυπάει ο ήλιος κατάφατσα 

την ψυχή της Έθελ και του Γιούλιους
την ψυχή τους με τις τρεις χιλιάδες τόσα παράθυρα 

διάπλατα στον ορί­ζοντα

κι είσαστε μαθημένοι στα τραγούδια του Ρόμπσον

που λένε πως ο κόσμος δεν είναι ένα ξύλινο αλογάκι

που ο καθένας μπορεί να σας το σπάσει

μα ένα μεγάλο άλογο από φως

που μπορούμε ν’ ανεβούμε στη ράχη του

και να μας πάει όπου θέμε.

Σώπα τώρα, Μάικλ, σώπα, Ρόμπυ ‒

η μαμά κι ο μπαμπάς εκάθησαν στην ηλεκτρική καρέκλα

ήσυχοι με το μακρινό τους χαμόγελο κοντά στους ανθρώπους

ήσυχοι όπως κάθεται ένα καλό αντρόγυνο στις καρέκλες του 

μπροστά στο τραπέζι του δείπνου κόβοντας και μοιράζοντας 

το γλυκό σταρένιο ψωμί σε σένα Ρόμπυ, σε σένα Μάικλ, 

 σε μένα, σε όλους μας.

Η μαμά κι ο μπαμπάς, Ρόμπυ,

κάθισαν ήσυχοι στην καρέκλα τους ‒ σώπα, Ρόμπυ ‒
χαμογελώντας όπως χαμογελάει αυτός πού ’χει κάνει το χρέος του,
‒ κοίτα τι ήσυχοι που κάθονται στις καρέκλες τους 

μπροστά στο τρα­πέζι του κόσμου 

μοιράζοντας το ζεστό ψωμί τους

σ’ όλους τους πεινασμένους, Μάικλ,

σ’ όλους τους πικραμένους του κόσμου, Ρόμπυ.

Και τώρα όλος ο κόσμος, Ρόμπυ,

όταν λέει μητέρα, όταν λέει πατέρα

εννοεί την Έθελ και τον Γιούλιους.

Κι εσύ Ρόμπυ κι εσύ Μάικλ

είσαστε τ’ αδέρφια όλου του κόσμου.

Ελάτε, φορέστε τα καλά σας,
ελάτε να περπατήσουμε σε τούτον

τον απέραντο κατάφωτο κήπο

που μας άνοιξε η μαμά κι ο μπαμπάς

με το κλειδί του σπιτιού σας

μ’ αυτό το κλειδί που ’ναι ζεστό απ^’ τη φούχτα τους

μ’ αυτό το κλειδί που ξεκλειδώνει και τους τάφους

κι έρχονται οι αγαπημένοι μας νεκροί με τον ήλιο στο πρόσωπο
κουβαλώντας στη ζωή μεγάλες αγκαλιές κόκκινα τριαντάφυλλα.

Σ’ αυτόν τον κήπο κάθεται ο Γιούλιους

σκουπίζοντας μ’ ένα μαντίλι φως τα γυαλιά του

σα να σκουπίζει τα θολά τζάμια της Αμερικής

και κοιτάζοντας την Έθελ σκυμμένη στο χώμα

να ταΐζει μες στα χέρια της τα περιστέρια.

Ελάτε να σεργιανίσουμε το μέλλον,

Ανάμεσα σ’ αυτά τα περιστέρια

που διασταυρώνονται πάνω απ’ τα κεφάλια μας

που χαμηλώνουν λίγο σκουπίζοντας με την άκρη της φτερούγας τους
τα μάτια του Μάικλ καί του Ρόμπυ.

Ελάτε.

Μόνοι νεκροί είναι εκείνοι πού σκοτώνουν τους Ανθρώπους.

Γιάννης Ρίτσος

Αθήνα 20 Ιούνη 1953