ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ: Πώς έβλεπε η κρατική ασφάλεια τη δράση του αδούλωτου λογοτέχνη

ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ: «Είχε σχηματίσει κομμουνιστικόν πυρήνα»

Στοιχεία από τη δράση του κομμουνιστή ποιητή, όπως καταγράφεται μέσα από τους τέσσερις φακέλους που διατηρούσε γι' αυτόν η κρατική Ασφάλεια 

- ΘΕΜΟΣ ΚΟΡΝΑΡΟΣ: «Αγύρτες και Κλέφτες εις την εξουσίαν»

Πώς έβλεπε η κρατική ασφάλεια τη δράση του αδούλωτου λογοτέχνη

ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ:

Ούτε έναν, ούτε δύο, αλλά τρεις και τέσσερις φακέλους διατηρούσε η κρατική Ασφάλεια για λογοτέχνες και διανοούμενους που είχαν συνδέσει τη δημιουργία τους με το εργατικό - λαϊκό κίνημα και ειδικότερα με το ΚΚΕ.

Στο φάκελο με αριθμό 35796 που συνοψίζει το περιεχόμενο τριών ακόμα φακέλων (τους φ. 2558, φ. 18370 και φ. 30047), διαβάζουμε για τον Κώστα Βάρναλη πως «τυγχάνει κομμουνιστής από της προπολεμικής περιόδου. Την 4-8-34 ανεχώρησεν μετά του Γληνού Δημητρίου ατμοπλοϊκώς ίνα λάβη μέρος εις το εν Μόσχα Συνέδριον των διανοουμένων».

Ο φάκελος στην πορεία εμπλουτίζεται με στοιχεία για την ίδια τη συμμετοχή του στο κομμουνιστικό κίνημα, οπότε και αναφέρεται: «Εν έτει 1940 παρεσχέθη η πληροφορία ότι συντάκτης της εφημερίδος "Πρωΐα" τυγχάνων είχε σχηματίσει κομμουνιστικόν πυρήνα μετά των Ν. Μαραβέλη και Χ. Μήτσιου και ότι επροπαγάνδιζεν υπέρ του κομμουνισμού».

Οι πληροφορίες συγκεντρώνονται και κατά τη διάρκεια της τριπλής Κατοχής, οπότε και διαπιστώνεται ότι «υπήρξε συντάκτης της εφημερίδος "Η φωνή του λαού" όργανον του ΕΑΜ Δυτικής Στερεάς Ελλάδος».

Στη διάρκεια του ηρωικού Δεκέμβρη '44, που και οι χωροφύλακες είχαν άλλη φωτιά στα μπατζάκια τους, χάνουν τα ίχνη του, οπότε στο σχετικό φάκελο αναγράφεται εκ των υστέρων: «Κατά το Δεκεμβριανόν Κίνημα 1944 δεν διεπιστώθη ανάμιξίς του εις αντεθνικάς οργανώσεις». Όμως, «μετά την Συμφωνίαν της Βαρκίζης ειργάσθη ως συντάκτης εις τα εφημερίδας "Ριζοσπάστης", "Ελεύθερη Ελλάδα" και "Ρίζος της Δευτέρας"».

Για το αμέσως επόμενο διάστημα, ανάμεσα στις σχετικές καταγραφές στο φάκελό του διαβάζουμε πως: «Συνυπέγραψε διαμαρτυρίαν Ελλήνων διανοουμένων διά την δήθεν ασκούμενην τρομοκρατίαν». Οπως και «διαμαρτυρίαν κατά των εκτάκτων μέτρων τάξεως», ενώ δεν περνά απαρατήρητο και το γεγονός ότι «ήτο μέλος της οργανωτικής επιτροπής για το πολιτικόν μνημόσυνον του κομμουνιστού δημοσιογράφου Κ. Βιδάλη όπερ ετελέσθη την 11-9-46».

«Μετά την συντριβήν των Κ/Σ - γράφει ο αρμόδιος να τηρεί το φάκελο - διετέλεσε συντάκτης των εφημερίδων "Ελεύθερα Γράμματα" "Φρουροί της ειρήνης" και "Δημοκρατικός"», ενώ στις καταγραφές των επόμενων χρόνων ξεχωρίζουμε αυτήν σύμφωνα με την οποία «υπέγραψε μετ' άλλων διαμαρτυρίας διά την φυλάκισιν του Εμ. Γλέζου, κατάργησιν των στρατοπέδων Μακρονήσου, μη εκτέλεσιν του κατασκόπου Μπελογιάννη κ.λπ.».

Στα 1955, πλέον, καταγράφεται γιατί «υπέγραψεν έκκλησιν υπέρ της ειρήνης και της καταργήσεως των ατομικών όπλων».

Στα επόμενα χρόνια, οι καταγραφείς ακολουθούν κατά βήμα τη δραστηριότητά του που σχετίζεται με τις σοσιαλιστικές χώρες και διαβάζουμε ενδεικτικά ότι «εν έτη 1958 του απενεμήθει το βραβείο Λένιν», ενώ για τα προηγούμενα χρόνια ότι «αλληλογραφούσε με τον ραδιοσταθμό της Σόφιας» και ότι ήταν μέλος του Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου. Το 1959 ότι «εξελέγη μέλος της διοικούσας επιτροπής της ΕΔΑ» και το 1960 «μέλος του ΔΣ του Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου».

«Την 1-5-60 εδημοσιεύθη εις την εφημερίδα Λιτερατούρναγια Γκαζέτα άρθρον του εις ό εξεθείαζε τα επιτευχθέντα υπό του κομμουνιστικού καθεστώτος», ενώ το 1961 βρίσκουμε καταγραφή ότι «ζήτησε την απελευθέρωση του Μανώλη Γλέζου» κι ότι τον ίδιο χρόνο «παρέστη σε δεξίωση του πρέσβη της Κούβας».

Ηρνήθη

«Κληθείς την 23-4-62 εις Ι' Παράρτημα Ασφαλείας Αθηνών ηρνήθη να υποβάλη δήλωσιν αποκηρύξεως του ΚΚΕ» και λίγο αργότερα «δυνάμει της υπ' αριθ. 35796/112213/7-9-62 διαταγής του υπουργείου Εσωτερικών, εκρίθη εθνικώς ασύμφορος η μετάβασίς του εις Βουλγαρίαν μετά της συζύγου του».

Οι αναφορές για τη σχέση του Κ. Βάρναλη με τον Ελληνοσοβιετικό Σύνδεσμο πιάνουν κοντά τις δύο σελίδες στον έναν από τους φακέλους που διατηρούσαν γι αυτόν. Και μάλιστα με καταγραφές έως και για δεκάλεπτα περάσματά του από τα γραφεία του Συνδέσμου: «Περί ώραν 20.35 επεσκέφθη τα γραφεία του Ελληνοσοβιετικού αναχωρήσας εκ τούτων την 20.45».

Στις 25 Ιούνη 1968, ο Βάρναλης, 87 ετών πλέον, ζητάει από την Ασφάλεια την επαναλειτουργία του τηλεφώνου του (του το 'χαν κόψει προφανώς), σημειώνοντας πως επειδή τόσο ο ίδιος όσο και η γυναίκα του είναι «αθεραπεύτως ανάπηροι», πρέπει να επανασυνδεθεί το τηλέφωνο ώστε να μπορούν να καλούν γιατρό. Το αρμόδιο όργανο αποφαίνεται: «Εγένετο πρότασις επανεξετάσεως την 15-7-68» και βεβαίως το τηλέφωνο δεν συνδέθηκε...

ΘΕΜΟΣ ΚΟΡΝΑΡΟΣ: «Αγύρτες και Κλέφτες εις την εξουσίαν»

Πώς έβλεπε η κρατική ασφάλεια τη δράση του αδούλωτου λογοτέχνη.

Το όλον πέντε φακέλους διατηρούσε η κρατική ασφάλεια για τον λογοτέχνη Θέμο Κορνάρο, για τον οποίο μαθαίνουμε από τον Φ. 11772 πως «ούτος εμυήθη εις τον κομμουνισμόν από της προπολεμικής περιόδου». Απόδειξη; «Διετέλεσεν ανταποκριτής της εφημερίδος "Ελευθέρα Σκέψις"». Και μάλιστα «ήτο εκ των πλέον σημαινόντων διανοουμένων στελεχών του ΚΚΕ και ησχολείτο εις συρραφήν κομμουνιστικών βιβλίων και άρθρων». Και ήταν τόσο τρομερά αυτά τα βιβλία και άρθρα που τα κατέγραψε η Ασφάλεια; Βεβαίως, ιδού: «κατά διαφόρους περιόδους συνέγραψε και εξέδωσεν έργα υπό τους τίτλους: "Αγιον Ορος", Αλήτης, Ανατολή κλπ"».

Επίσης, τα άρθρα του «εδημοσίευεν εις τον Ριζοσπάστην». Και όχι όποια κι όποια άρθρα αλλά «κατά την διάρκειαν των γεγονότων της Θεσσαλονίκης τον Μάϊον του 1936 μεταβάς επί τόπου απέστειλεν άρθρα εις την ανωτέρω εφημερίδα (Ριζοσπάστην) τα οποία έγραψεν με καθαρόν κομμουνιστικόν πνεύμα» (σ.σ. τα ρεπορτάζ του Κορνάρου για τον Μάη του '36 συνιστούν από μόνα τους ένα συγκλονιστικό χρονικό αυτής της μεγάλης εξέγερσης και συνάμα ένα εξαιρετικό μάθημα στρατευμένης στην υπόθεση της εργατικής τάξης δημοσιογραφίας).

Αλλά δεν έγραφε μόνο: «Την 13-5-36 συνελήφθη διότι μετ' άλλων συγκεντρωθέντων ελιθοβόλησεν επί της οδού Πεσματζόγλου τα κατερχόμενα τροχιοδρομικά οχήματα τραυματίσαντες και τους επιβαίνοντας».

Γι' αυτές του τις πράξεις καταδικάστηκε από το αυτόφωρο Πλημμελειοδικείο Αθηνών σε φυλάκιση 45 ημερών. Και στη συνέχεια εκτοπίστηκε για ένα χρόνο στη Φολέγανδρο κι αμέσως μετά στην Ακροναυπλιά. Αλλά δεν συνετίσθη κι έτσι το όργανον της τάξεως διαπιστώνει ότι «κατά την κατοχήν ανανέωσε την δράσιν του οργανωθείς κατ' αρχάς εις το ΕΑΜ και βραδύτερον μέλος της Πανυπαλληλικής Επιτροπής επηρεαζομένης υπό του ΚΚΕ».

Κι αν έκανε αυτά τα φοβερά στην κατοχή, ήταν χειρότερα τα μετά:

«Διαρκούντως του κινήματος του 1944 συνελήφθη οπλοφορών και απεστάλη εις στρατόπεδον συγκεντρώσεως "Γουδί».

Ενώ, «Την 26-6-45 υπέγραψεν διαμαρτυρίας διά την δήθεν ασκούμενην τρομοκρατίαν κατά το 1945 προς τον τότε Αντιβασιλέα, την Κυβέρνησιν και τους Αρχηγούς κομμάτων, ήτις εδημοσιεύθη εις τον Ριζοσπάστην και "Ελεύθερη Ελλάδα"».

Στη συνέχεια «την 16-6-46 υπέγραψε επίσης διαμαρτυρία προς τη Βουλή και την διεθνή κοινή γνώμην κατά του ψηφίσματος "περί εκτάκτων μέτρων" του 1946».

«Το 1946 συνέγραψε και εξέδωσε βιβλίον υπό τον τίτλον "Αγύρτες και Κλέφτες εις την εξουσίαν" εις ό κατεφέρετο κατά του Μητροπολίτου Μεσολογγίου, δι ήν αιτίαν κατεδικάσθη υπό του κακουργιοδικείου Μεσολογγίου εις 2ετή φυλάκισιν"» (σ.σ. πρόκειται για το βιβλίο του Κορνάρου που ξεσκεπάζει τους δοσίλογους και που για τον Ιερόθεο Μεσσολογίου καταγράφει το γεγονός ότι μιλώντας στο Αγρίνιο, σε μνημόσυνο για 120 πατριώτες που εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς, είπε: «Ομολογώ όμως ότι καλώς έπαθον, διότι ήσαν προπαγανδισταί του Κομμουνισμού").

Πρόσθετο επιβαρυντικό γι' αυτόν το γεγονός ότι «με την ανωτέρω καταδίκην του (...) ησχολήθη και η Βουλγαρική εφημερίς του Πατριωτικού Μετώπου "ΟΤΕΤΣΕΣΤΒΕΝ ΦΡΟΝΤ" της 15-12-46 καταφερθείσα κατά της Ελλάδος διά τα εις βάρος του Δημοκρατικού λαού διαπραττόμενα εγκλήματα». «Μία φωνή από εκεί...»

Ο συντάκτης της σχετικής έκθεσης μας πληροφορεί πως και «μετά την αποφυλάκισίν του εξηκολούθησε μετά του αυτού ζήλου την αντεθνικήν του δράσιν».

Γι' αυτό και στις 28-11-49 τον στέλνουν πάλι εξορία, στη Μακρόνησο αυτήν τη φορά.

Αλλά ούτε κι εκεί κάθεται στα αυγά του: «Εκ Μακρονήσου απέστειλεν άρθρον εις την εφημερίδα "ΜΑΧΗ" υπό τον τίτλον "Μία φωνή από εκεί..."».

Στο σημείο αυτό, ο ασφαλίτης προσφέρει στην ιστορία καθώς είναι αναλυτικός παραθέτοντας ολόκληρο απόσπασμα από το άρθρο του Κορνάρου: «το εκτενές τούτο άρθρο (...) διεκτραγωδεί με τα μελανώτερα χρώματα τα δήθεν βασανιστήρια άτινα υφίστανται οι εν Μακρονήσω κρατούμενοι και καταλήγει "από τους τίμιους εργάτες του πνεύματος ζητώ να πάρουνε θέσεις στη μεγάλη μάχη για την κατάργησιν της Μακρονήσου που είναι η μεγάλη μάχη για τη σωτηρία του πολιτισμού και της Ελευθερίας του Πνεύματος. Ένα πρέπει να είναι το σύνθημα των πνευματικών ανθρώπων όλης της Γης. Προστασία της ανθρώπινης συνείδησης. Τα ρέστα θα είναι κούφια και άνοστα λόγια, είτε με στίχους γράφονται, είτε σε πεζό λόγο"».

Από τον φάκελο μαθαίνουμε αναλυτικά για το κίνημα συμπαράστασης για την αποφυλάκισή του σ' όλο το διάστημα από το 1950 μέχρι και το 1957, ενώ βρίσκουμε επίσης την καταγραφή: «Το 1956 εις Αγιον Ευστράτιον ηρνήθη να υποβάλη δήλωσιν αποκηρύξεως του ΚΚΕ».

Στις 23 Ιούλη 1962 η καταγραφή αναφέρει «διεκόπη οριστικώς η εκτόπισίς του».

      1.)   Ο Κώστας Βάρναλης

      2.)   Απόσπασμα από το φάκελο που διατηρούσε η κρατική Ασφάλεια για τον Κώστα Βάρναλη

      3.)   Ο Θέμος Κορνάρος

      4.)   Απόσπασμα από τον φάκελο που διατηρούσε η κρατική ασφάλεια για τον Θέμο Κορνάρο