Σάββατο 6 Δεκεμβρίου 2025

Η δολοφονία του 21χρονου Φρέντ Χάμπτον από το FBI και την αστυνομία των ΗΠΑ

 

"Δεν θα πολεμήσουμε τον λευκό καπιταλισμό με μαύρο καπιταλισμό. 
Θα πολεμήσουμε το καπιταλιστικό σύστημα με τον σοσιαλισμό"
 

Φρέντ Χάμπτον
:::::::::::::::::::::
Σαν σήμερα, 4 Δεκεμβρίου 1969, το FBI και η αστυνομία των ΗΠΑ δολοφονούν τον 21χρονο Φρέντ Χάμπτον, ηγέτη των Μαύρων Πανθήρων και του αντιρατσιστικού και σοσιαλιστικού κινήματος στις ΗΠΑ.

Ο Χάμπτον γεννήθηκε στο Σικάγο από εργατική οικογένεια. Φιλομαθής, αποφοίτησε το 1966 με άριστα και γράφτηκε για νομικές σπουδές, ενώ συμμετείχε στον αγώνα για τα δικαιώματα των μαύρων. 
 
Το 1968, προσχώρησε στους Μαύρους Πάνθηρες. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, ο 20χρονος Χάμπτον απέδειξε ότι είχε μεγάλες πολιτικές και οργανωτικές ικανότητες. Πύκνωσε τις συνελεύσεις, ξεκίνησε να παραδίδει σεμινάρια πολιτικής/ιδεολογικής διαμόρφωσης, οργάνωσε σύστημα πληροφόρησης για επιθέσεις κατά της μαύρης κοινότητας από τους ρατσιστές και από την τοπική αστυνομία, ενίσχυσε τα προγράμματα δωρεάν γευμάτων για άπορα παιδιά που οργάνωναν οι Πάνθηρες. 
 
Κατάφερε και κάτι που ως τότε φαινόταν αδιανόητο, να σταματήσει την βία ανάμεσα στις διάφορες, φυλετικές κυρίως, ομάδες του δρόμου (που εξυπηρετούσε και το κράτος των ΗΠΑ) και να τις μετατρέψει σε οργανώσεις διεκδίκησης δικαιωμάτων. Οργάνωσε και μια "πολύχρωμη συμμαχία" ανάμεσα στους Πάνθηρες και σε λευκούς. 
 
Η ανησυχία του FBI και όλου του ρατσιστικού (παρα) κράτους των ΗΠΑ μετατράπηκε σε πανικό. Ο Χάμπτον, και οι Πάνθηρες γενικότερα, έδιναν αγώνα ενάντια σε κάθε ρατσισμό, έτρεφαν το ίδιο μίσος για τους μαύρους υπηρέτες του συστήματος με αυτό για τους λευκούς. 
 
Χαρισματικός ομιλητής και Μαρξιστής, ο Χάμπτον, υπεράσπιζε πάντα τον ταξικό αγώνα σαν προτεραιότητα του κινήματος. "Ο Μάρξ, ο Λένιν,ο Γκεβάρα, ο Μάο, οποιοσδήποτε είπε η ήξερε η έκανε οτιδήποτε για την επανάσταση, πάντα έλεγε ότι η επανάσταση είναι ταξικός αγώνας". 
 
Υπερασπιζόταν μαχητικά την καθημερινή δράση στις γειτονιές και τους χώρους δουλειάς και την οργάνωση της αυτοάμυνας του κινήματος απέναντι στις επιθέσεις της αστυνομίας και των ρατσιστικών συμμοριών. 
 
Μέσα στην μεγάλη ιστορία του σοσιαλιστικού κινήματος, ο Χάμπτον είναι ξεχωριστό παράδειγμα, γιατί συνδύαζε βαθιά μόρφωση με μαχητική δράση και οργανωτικές ικανότητες,σε ηλικία μόλις 20χρονών.
 
Όταν έγινε Πρόεδρος των Πανθήρων για όλη την πολιτεία του Ιλλινόϊς και Αντιπρόεδρος σε εθνικό επίπεδο, το FBI της "Δημοκρατίας" των ΗΠΑ, που τηρούσε φάκελο για αυτόν απο το 1967, αποφάσισε να τον δολοφονήσει. 
 
Οι Πάνθηρες του Σικάγου, η οργάνωση του Χάμπτον, ήταν η μεγαλύτερη τοπική οργάνωση των Πανθήρων στις Η.Π.Α. Το FBI φοβόταν ότι η τοπική "πολύχρωμη συμμαχία" του Χάμπτον αποτελούσε έναν πιθανό σπόρο μαζικού κινήματος που θα ήταν ικανό να απειλήσει κάποια στιγμή όχι μόνο το λευκό κατεστημένο των Η.Π.Α, αλλά και τον ίδιο τον καπιταλισμό των ΗΠΑ. 
 
Το όνομα του Χάμπτον μπήκε στο πρόγραμμα "εξόντωσης ενοχλητικών πολιτικών προσωπικοτήτων" (COINTELPRO) του FBI και οι Πάνθηρες του Σικάγο έγιναν στόχος οργανωμένης επίθεσης απο το κράτος των ΗΠΑ, που χρησιμοποίησε κάθε μέσο: Καταστολή, συλλήψεις, διώξεις, προβοκάτσιες, επιθέσεις σε συγκεντρώσεις, πυρπολήσεις γραφείων, κινητοποιήσεις δήθεν "αυθόρμητων" ρατσιστών, μαύρους προβοκάτορες κ.α. 
 
Το FBI, για να δημιουργήσει εμφύλιο στην "πολύχρωμη συμμαχία", κυκλοφόρησε ακόμα και προσβλητικά, ρατσιστικά για τους λευκούς κόμικς στο όνομα δήθεν των "Πανθήρων", μαζί με οργανωμένη διασπορά φημών και ψεμάτων. Όταν οι προβοκάτσιες άρχισαν να έχουν αποτελέσματα, ο Χούβερ έδωσε πράσινο φως για την δολοφονία.

Ξημερώματα 4ης Δεκεμβρίου 1969, πράκτορες του FBI, μαζί με αστυνομικούς του Σικάγο, εισέβαλλαν στο σπίτι του Χάμπτον, όπου κοιμόταν δίπλα στην 8μηνων έγκυο σύντροφο του, την Ντέμπορα Τζόνσον.
 
Οι άλλοι Πάνθηρες που ήταν στο σπίτι κοιμόντουσαν και αυτοί βαθιά. Όλοι ήταν ναρκωμένοι από υπνωτικά που τους είχε ρίξει στην σούπα ο Ο’ Νηλ, χαφιές του FBI, που είχε διεισδύσει στην οργάνωση.
 
Οι δολοφόνοι έριξαν συνολικά 90 σφαίρες. 
Ο 21χρονος Φρεντ Χάμπτον πυροβολήθηκε τέσσερις φορές στο κεφάλι και το στήθος ενώ κοιμόταν και ξεψύχησε αμέσως (κάποιοι είπαν ότι ήταν τραυματισμένος αλλά ζωντανός και όταν έφτασαν στο κρεβάτι του, τον εκτέλεσαν εν ψυχρώ, πυροβολώντας τον στο κεφάλι). 
Ο άλλος νεκρός ήταν ο 17χρονος Μαρκ Κλαρκ. 
 
Οι υπόλοιποι (και η έγκυος) σύρθηκαν στον δρόμο, ξυλοκοπήθηκαν άγρια και μεταφέρθηκαν στις φυλακές, κατηγορούμενοι για... "ένοπλη επίθεση κατά αστυνομικών".
 
Περισσότεροι από 5.000 παρευρέθησαν στην κηδεία των δύο Πανθήρων. 
 
Για την δολοφονία του Χάμπτον δεν τιμωρήθηκε κανείς.Σε έρευνες της Γερουσίας για τις μυστικές υπηρεσίες επί Νίξον το 1976, αποκαλύφθηκε η δράση του χαφιέ Ο’ Νηλ (αυτοκτόνησε το 1990).
 
Ο Χάμπτον, στην σύντομη ζωή του, ήταν αγωνιστής μέχρι το τέλος. 
Για τις διώξεις έλεγε: "Μπορείς να φυλακίσεις έναν επαναστάτη, αλλά δεν μπορείς να φυλακίσεις μια επανάσταση"
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Το κράτος των ΗΠΑ μπορεί να τον δολοφόνησε αλλά δεν κατάφερε να σβήσει την μνήμη του.
Τέτοιο είναι το μίσος τους που δεν τα κατάφεραν, που, ακόμα και πρόσφατα, ο τάφος του έχει γίνει στόχος πυροβολισμών. 
 
Ο ήρωας Φρεντ Χάμπτον θα είναι πάντα σύμβολο κάθε ανθρώπου που αγωνίζεται για το δίκιο και την ελευθερία.

Η δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλο


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Το βράδυ της 6ης Δεκεμβρίου 2008 ο 37χρονος αστυνομικός (ειδικός φρουρός για την ακρίβεια) Επαμεινώνδας Κορκονέας πυροβόλησε και σκότωσε στα Εξάρχεια τον 15χρονο μαθητή Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο. Την επομένη ξέσπασε ένα κύμα νεανικής αγανάκτησης πανελλαδικής εμβέλειας, που οδήγησε σε πρωτοφανούς έντασης ταραχές, κυρίως στη Αθήνα, τις «χειρότερες από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας το 1974», σύμφωνα με την εφημερίδα «Καθημερινή». Το αιματηρό περιστατικό και τα επακόλουθά του έλαβαν διεθνείς διαστάσεις και σε πολλές μεγαλουπόλεις του κόσμου διοργανώθηκαν εκδηλώσεις αλληλεγγύης και συμπαράστασης.

Το μοιραίο βράδυ

Η μοιραία συνάντηση δράστη και θύματος έγινε λίγα λεπτά μετά τις 9 το βράδυ του Σαββάτου στη συμβολή των οδών Τζαβέλα και Μεσολογγίου στα Εξάρχεια. Αρχικά υπήρξε φραστική αντιπαράθεση μιας ομάδας νεαρών με τον ειδικό φρουρό Επαμεινώνδα Κορκονέα και τον συνάδελφό του Βασίλη Σαραλιώτη. Στη συνέχεια, οι δυο άνδρες διατάχθηκαν να αποσυρθούν από τον τόπο του επεισοδίου. Προς στιγμή υπάκουσαν στις εντολές των προϊσταμένων τους, αλλά λίγο μετά επανήλθαν πεζή στην οδό Τζαβέλα, όπου βρισκόταν η παρέα των νεαρών. Ανάμεσά τους ήταν και ο συνομήλικος του Γρηγορόπουλου, Νίκος Ρωμανός, που απασχολεί έκτοτε τις αρχές και τη δημοσιότητα με την αναρχική του δράση. 

Η φραστική αντιπαράθεση συνεχίστηκε και τότε ξαφνικά ο Κορκονέας έβγαλε το υπηρεσιακό του περίστροφο και πυροβόλησε τρεις φορές. Μία από τις σφαίρες χτύπησε τον 15χρονο μαθητή Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο και τον άφησε άπνου. Στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός», όπου διακομίστηκε, απλώς διαπιστώθηκε ο θάνατός του. 
Σύμφωνα με τον Τύπο, ο νεαρός Γρηγορόπουλος ήταν γόνος ευκατάστατης οικογένειας των Αθηνών, κάτοικος Παλαιού Ψυχικού και μαθητής ιδιωτικών σχολείων (Σχολή Μοραΐτη, Λύκειο «Ώθηση»).

Αμέσως μετά, οι δυο ειδικοί φρουροί ενημέρωσαν, ως όφειλαν, την υπηρεσία τους για το συμβάν, αναφέροντας ότι δέχθηκαν επίθεση με πέτρες και μπουκάλια από τους νεαρούς. Είναι και το σενάριο που διακινεί η αστυνομία τις πρώτες ώρες. Στις ανακοινώσεις της κάνει λόγο για τον εξοστρακισμό της σφαίρας που προκάλεσε το θάνατο του νεαρού παιδιού. Οι δυο ειδικοί φρουροί συνελήφθησαν και τέθηκαν σε διαθεσιμότητα, όπως και ο διοικητής του αστυνομικού τμήματος Εξαρχείων, στη δύναμη των οποίων ανήκαν. Στην πρώτη του κατάθεση, ο δράστης υποστήριξε ότι πυροβόλησε τρεις φορές, δύο στον αέρα και μία στο έδαφος. Οι αυτόπτες μάρτυρες, όμως, τον διέψευσαν, καθώς κατέθεσαν ότι πυροβόλησε κατευθείαν προς την πλευρά των νεαρών, οι οποίοι δεν προκάλεσαν τους δύο αστυνομικούς.


“Τραύμα στη λειτουργία του κράτους δικαίου”

Σε κυβερνητικό επίπεδο, μετά το αρχικό σοκ, ο υπουργός Εσωτερικών Προκόπης Παυλόπουλος, πολιτικός προϊστάμενος της αστυνομίας εκείνη την περίοδο, και ο υφυπουργός του Παναγιώτης Χηνοφώτης υπέβαλαν για λόγους ευθιξίας τις παραιτήσεις τους στον πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή, ο οποίος δεν τις έκανε αποδεκτές. Ο κύριος Παυλόπουλος, αφού εξέφρασε την οδύνη του για το θάνατο του μαθητή, διαβεβαίωσε ότι οι υπεύθυνοι θα τιμωρηθούν παραδειγματικά και χαρακτήρισε μεμονωμένο το περιστατικό.

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας.

Την επομένη, 7 Δεκεμβρίου, σε συλλυπητήριο τηλεγράφημα προς την οικογένεια του μαθητή, χαρακτήρισε το θάνατό του ως τραύμα στη λειτουργία του κράτους δικαίου και εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι θα αποδοθούν ευθύνες στους υπαιτίους. Ανακοινώσεις για το συμβάν εξέδωσαν και τα πολιτικά κόμματα, που απέδωσαν ευθύνες στην κυβέρνηση Καραμανλή. Από την πλευρά της, η Εισαγγελία Αθηνών άσκησε ποινική δίωξη για ανθρωποκτονία από πρόθεση και παράνομη οπλοχρησία σε βάρος του Επαμεινώνδα Κορκονέα και για απλή συνέργεια στον Βασίλη Σαραλιώτη.

 

Η δολοφονία του μαθητή Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου προκάλεσε ακαριαία ένα νεανικό κύμα διαμαρτυρίας (βοηθούντων και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης), που όμοιό του δεν είχε ξαναζήσει η χώρα από τη μεταπολίτευση και μετά. 

Η εξέγερση

Από τις 7 έως τις 10 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκαν μεγάλες πορείες διαμαρτυρίας στην Αθήνα και σε πολλές πόλεις της χώρας. Μαθητές γυμνασίων και λυκείων προχώρησαν σε πορείες, καταλήψεις σχολείων και αποχή από τα μαθήματα. Σημειώθηκαν σοβαρά επεισόδια και πρωτοφανείς καταστροφές σε δημόσια κτίρια, τράπεζες, εμπορικά καταστήματα, μνημεία και αυτοκίνητα. Οι μεγαλύτερες καταστροφές σημειώθηκαν στην Αθήνα. Σύμφωνα με εκτίμηση του ΕΒΕΑ, οι ζημιές που προκλήθηκαν μόνο στην Αθήνα ξεπέρασαν τα 50 εκατομμύρια ευρώ. Οι αναλυτές απέδωσαν τη νεανική εξέγερση στο αίσθημα απελπισίας που διακατείχε τη νέα γενιά, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και της ραγδαία αυξανόμενης νεανικής ανεργίας, αλλά και στην ανικανότητα της ιθύνουσας τάξης να τους εμπνεύσει, λόγω σκανδάλων και διαφθοράς.

Η δίκη για τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου

Στο δικαστικό σκέλος της δολοφονίας Γρηγορόπουλου, στις 10 Δεκεμβρίου οι δύο ειδικοί φρουροί κρίθηκαν προφυλακιστέοι μετά την απολογία τους στον ανακριτή. Και οι δύο κατηγορούμενοι παρέδωσαν στον ανακριτή δια του συνηγόρου τους Αλέξη Κούγια απολογητικά υπομνήματα. Ο Επαμεινώνδας Κορκονέας ισχυρίστηκε ότι δεν είχε πρόθεση να δολοφονήσει τον Γρηγορόπουλο και ότι έριξε δύο προειδοποιητικές βολές στον αέρα, ευρισκόμενος, αυτός και ο συνάδελφός του, σε καθεστώς φόβου, καθώς είχαν δεχθεί επίθεση με πέτρες και δοκάρια από ομάδα τριάντα αναρχικών. Ανέφερε ότι οι νέοι αυτοί, ενώ είναι γόνοι πλούσιων οικογενειών, συνηθίζουν να συχνάζουν στα Εξάρχεια, αλλά και σε διάφορα γήπεδα, όπου προκαλούν επεισόδια. Επίσης, είπε ότι ο θανών είχε αποβληθεί από τη Σχολή Μωραΐτη και άλλαζε συχνά σχολεία, γεγονός που αποτυπώνει μία αποκλίνουσα συμπεριφορά. Η Σχολή Μωραΐτη, σε ανακοίνωσή της διέψευσε τους ισχυρισμούς του αστυνομικού.

Στις 18 Δεκεμβρίου κατατέθηκε στον ανακριτή το πόρισμα της βαλλιστικής εξέτασης, σύμφωνα με το οποίο υπάρχουν «στοιχεία απολύτως συμβατά με πρόσκρουση της βολίδας σε σκληρή - ανένδοτη επιφάνεια με το πλαϊνό τμήμα της και στη συνέχεια εποστρακισμού της από την επιφάνεια αυτή». Στις 14 Ιανουαρίου 2009 παραδόθηκε στον ανακριτή η έκθεση της βλητικής αυτοψίας. Οι πραγματογνώμονες δέχονται ότι η σφαίρα εποστρακίστηκε σε τσιμεντένια μπάλα και στη συνέχεια έπληξε το θύμα. Αντίθετα, οι τεχνικοί σύμβουλοι της οικογένειας Γρηγορόπουλου δεν δέχτηκαν τον εποστρακισμό της σφαίρας, ισχυριζόμενοι ότι «πρόκειται για μία πολυσυζητημένη λέξη, για την οποία έχει αναπτυχθεί φιλολογία και παραφιλολογία, η οποία στην ουσία δεν προσδιορίζει τίποτα».


Στις 24 Αυγούστου 2009 το Συμβούλιο Εφετών Αθηνών επικύρωσε το πρωτοβάθμιο βούλευμα (του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Αθηνών) και διέταξε την παραπομπή των δύο ειδικών φρουρών στο Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο, προκειμένου να δικαστούν για ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο ο Κορκονέας και για απλή συνέργεια σε ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο ο Σαραλιώτης.

Η δίκη της υπόθεσης ορίστηκε για τις 15 Δεκεμβρίου 2009 στο Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο Χαλκίδας για λόγους ασφαλείας. Ύστερα από αντίδραση τοπικών φορέων, ο Άρειος Πάγος μετέφερε τη δίκη στην Άμφισσα και όρισε την έναρξη διεξαγωγής της την 20η Ιανουαρίου 2010. Η ακροαματική διαδικασία διάρκεσε σχεδόν δέκα μήνες και χρειάστηκαν συνολικά 84 συνεδριάσεις για να εκδώσει το δικαστήριο την απόφασή του.

Ένοχος για ανθρωποκτονία με άμεσο δόλο

 

Στις 11 Οκτωβρίου 2010, το Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο της Άμφισσας, αποτελούμενο από 3 τακτικούς δικαστές και 4 ένορκους, έκρινε και τους δύο ειδικούς φρουρούς ενόχους, τον Κορκονέα για ανθρωποκτονία με άμεσο δόλο (με μετατροπή της κατηγορίας επί το αυστηρότερον και χωρίς ελαφρυντικά) και τον Σαραλιώτη για συνέργεια. Ο Κορκονέας καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη (ψήφοι 4-3) και 15 μήνες φυλάκιση, ενώ ο Σαραλιώτης σε πρόσκαιρη κάθειρξη δέκα ετών (ψήφοι 6-1). Και οι δυο καταδικασθέντες οδηγήθηκαν στη φυλακή, αλλά μετά από ένα χρόνο ο Σαραλιώτης αποφυλακίστηκε με περιοριστικούς όρους.

 

Στο σκεπτικό της απόφασης αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι η «ακατάσχετη επιθυμία του Επαμεινώνδα Κορκονέα να προκαλέσει με κάθε τρόπο άοπλα νεαρά άτομα και να κάνει επίδειξη ισχύος, εμφορούμενος από την ασφάλεια που του παρείχε η κατοχή του οπλισμού του» ήταν μία από τις αιτίες που όπλισαν το χέρι του με αποτέλεσμα τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Ακόμη, χαρακτηρίζει τη συμπεριφορά του «εριστική, ανάρμοστη και προκλητική».

 

Η κατ’ έφεση δίκη, που επρόκειτο να αρχίσει στις 9 Απριλίου 2014 στο Μικτό Ορκωτό Εφετείο Λαμίας, αναβλήθηκε λόγω απεργίας των δικαστικών υπαλλήλων. Η νέα δικάσιμος προσδιορίστηκε για τις 11 Μαρτιου 2015, αλλά η δίκη αναβλήθηκε εκ νέου.

 

Η κατ’ έφεση δίκη άρχισε τελικά στις 9 Νοεμβρίου 2016 στο Μικτό Ορκωτό Εφετείο Λαμίας και ολοκληρώθηκε στις 28 Ιουλίου 2019 με την έκδοση της απόφασης. Ο Επαμεινώνδας Κορκονέας καταδικάστηκε σε κάθειρξη 13 ετών, αφού το δικαστήριο του αναγνώρισε το ελαφρυντικό του προτέρου συννόμου βίου και αποφυλακίστηκε δύο ημέρες αργότερα. Αντιθέτως το δικαστήριο έκρινε ομόφωνα αθώο λόγω αμφιβολιών τον συγκατηγορούμενό του Βασίλειο Σαραλιώτη. Ενστάσεις και αντιρρήσεις από την πλευρά της πολιτικής αγωγής, της Ζωής και του Νίκου Κωνσταντόπουλου, οι οποίοι προανήγγειλαν αναίρεση στον Άρειο Πάγο.

Πηγή: https://www.sansimera.gr

Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου 2025

Τι συνέβη στα Δεκεμβριανά του 1944


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ο Δεκέμβρης του 1944 υπήρξε το σημείο όπου η μεταπολεμική Ελλάδα έχασε την αθωότητά της

https://www.news247.gr/gnomes/ti-sinevi-sta-dekemvriana-tou-1944/

EΛΕΝΗ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ

03 Δεκεμβρίου 202, ώρα 06:29΄

Τα Δεκεμβριανά του 1944 σημάδεψαν τη μεταπολεμική Ελλάδα. Η σύγκρουση ανάμεσα στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, τις κυβερνητικές δυνάμεις και τους Βρετανούς μετέτρεψε την Αθήνα σε πεδίο μάχης για 33 ημέρες, αλλάζοντας οριστικά την πορεία της χώρας.

 

Η 3η Δεκεμβρίου 1944 έμεινε στην ιστορία ως η ημέρα που άνοιξε τον κύκλο των Δεκεμβριανών – μιας σύγκρουσης που καθόρισε τη μεταπολεμική πορεία της Ελλάδας. Μόλις λίγες εβδομάδες μετά την απελευθέρωση από τη γερμανική Κατοχή, η Αθήνα μετατράπηκε σε πεδίο μάχης, καθώς οι βρετανικές δυνάμεις και οι κυβερνητικοί σχηματισμοί συγκρούστηκαν με τις λαϊκές δυνάμεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Ο αγώνας δεν ήταν μόνο στρατιωτικός· είχε στον πυρήνα του τη διεκδίκηση της πολιτικής κυριαρχίας σε μια χώρα εξαντλημένη από πολέμους, πείνα και κατοχική βία.

 

Το φορτισμένο σκηνικό μετά την Απελευθέρωση

Μετά τον Οκτώβριο του 1944, η Ελλάδα εισήλθε σε μια νέα, εξίσου δύσκολη εποχή. Η κοινωνία προσπαθούσε να βρει τα πατήματά της και να εξέλθει από την κρίση, οι πληγές της Κατοχής ήταν ακόμη ανοιχτές και το ζήτημα της τιμωρίας των συνεργατών των ναζί παρέμενε σε εκκρεμότητα. Το ΕΑΜ, που είχε αναλάβει την κύρια ευθύνη της Αντίστασης, προσδοκούσε ότι θα συμμετείχε ισότιμα στη διαμόρφωση της νέας πολιτικής τάξης.

 

Λίβανος και Καζέρτα – συμφωνίες υπό βρετανική εποπτεία

Στις διασκέψεις του Λιβάνου και της Καζέρτας επιχειρήθηκε να καθοριστεί η πορεία της χώρας. Η κυβέρνηση Παπανδρέου δεσμεύτηκε σε συνεργασία όλων των αντιστασιακών οργανώσεων, αλλά στην πράξη κινήθηκε διαφορετικά. Η άρνηση να αποκηρυχθούν τα Τάγματα Ασφαλείας, η επαναφορά προσώπων με σκοτεινό κατοχικό παρελθόν και η δημιουργία σώματος Εθνοφυλακής που στελεχώθηκε κυρίως από πρώην ταγματασφαλίτες, όξυνε ραγδαία το κλίμα.

 

Με τη Συμφωνία της Καζέρτας, όλες οι ελληνικές δυνάμεις τέθηκαν υπό τη διοίκηση του Βρετανού στρατηγού Σκόμπυ. Η βρετανική επιρροή έγινε πλέον καθοριστικός παράγοντας των εξελίξεων.

 

Η κρίση πυκνώνει

Η καθοριστική στιγμή ήρθε την 1η Δεκεμβρίου 1944, όταν ο Σκόμπυ διέταξε την αποστράτευση όλων των ανταρτικών δυνάμεων. Ο Σαράφης αρνήθηκε, επιμένοντας ότι τέτοιες αποφάσεις ανήκουν στην ελληνική κυβέρνηση. Η Αριστερά αποχώρησε από το κυβερνητικό σχήμα, και η πόλωση κορυφώθηκε.

 

Παράλληλα, η κυβέρνηση ενίσχυσε τις αμφιλεγόμενες δυνάμεις της Ορεινής Ταξιαρχίας και της αστυνομίας υπό τον Άγγελο Έβερτ, ενώ καταργήθηκαν θεσμοί που είχε θεσπίσει η ΠΕΕΑ στις ελεύθερες περιοχές, όπως η Λαϊκή Δικαιοσύνη.

 

Η 3η Δεκεμβρίου – η διαδήλωση που βάφτηκε με αίμα

Το πρωί της Κυριακής 3 Δεκεμβρίου 1944, χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν ειρηνικά στο Σύνταγμα. Ήταν η μεγαλύτερη διαδήλωση μετά την Απελευθέρωση. Λίγο μετά τις 11, αστυνομικές δυνάμεις και φιλοκυβερνητικοί ένοπλοι πυροβόλησαν στο πλήθος από τα Παλαιά Ανάκτορα, πίσω από τα βρετανικά τανκ. Ο απολογισμός ήταν τραγικός: 24 νεκροί, εκατοντάδες τραυματίες.

 

Ήταν η σπίθα που άναψε τις μάχες των επόμενων 33 ημερών. Η Αθήνα γνώρισε βομβαρδισμούς, επιθέσεις με βρετανικά αεροσκάφη και τανκ, ενώ ο αποκλεισμός των τροφίμων από τις βρετανικές δυνάμεις προκάλεσε νέα ανθρωπιστική κρίση. Οι Βρετανοί έδρασαν στην Αθήνα με αεροπλάνα, ρουκέτες και πολυβόλα, επιχειρούσαν αδιακρίτως με αποτέλεσμα να υπάρχουν θάνατοι αμάχων.

 

Καθοριστικές μάχες

Μάχη του Μακρυγιάννη (7–10 Δεκεμβρίου 1944).

Η πιο εμβληματική και αποφασιστική μάχη των Δεκεμβριανών. Ο ΕΛΑΣ εξαπέλυσε συντονισμένη επίθεση στο στρατόπεδο της Αστυνομίας στου Μακρυγιάννη, που αποτελούσε ισχυρό προπύργιο των κυβερνητικών δυνάμεων και τελικό σημείο άμυνας των Βρετανών στην Αθήνα. Παρά την προώθηση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ στα πρώτα οχυρά, η μάχη έγειρε υπέρ των αμυνόμενων χάρη στην άφιξη 15 βρετανικών αρμάτων Sherman, βαρέος οπλισμού και αεροπορικής υποστήριξης, ενώ βρετανικές δυνάμεις είχαν τοποθετήσει πολυβόλα στην Ακρόπολη που έβαλαν κατά του ΕΛΑΣ.


Η αποτυχία κατάληψης του Μακρυγιάννη θεωρείται στρατηγική καμπή των Δεκεμβριανών.

 

Μάχη στο Θησείο και στο κέντρο της Αθήνας.

Οι μάχες στο Θησείο, γύρω από το Μοναστηράκι και την Πλάκα, υπήρξαν από τις σκληρότερες οδομαχίες. Ο ΕΛΑΣ αξιοποίησε τα στενά και τα υψώματα για να αποκλείσει κυβερνητικές θέσεις, ενώ οι Βρετανοί απάντησαν με επιθέσεις από τανκ, όλμους και χαμηλές διελεύσεις αεροσκαφών. Για μέρες οι γραμμές άλλαζαν συνεχώς χέρια, με σοβαρές απώλειες και για τις δύο πλευρές. Οι επιχειρήσεις στο ιστορικό κέντρο έδειξαν πόσο αιματηρή και ασφυκτική ήταν η μάχη για τον έλεγχο της πρωτεύουσας.

 

Μάχη της Καισαριανής.

Η Καισαριανή υπήρξε προπύργιο του ΕΛΑΣ και από τις τελευταίες περιοχές που αντιστάθηκαν σθεναρά στις βρετανικές επιχειρήσεις. Τα υψώματα γύρω από το Σκοπευτήριο και το φυσικό ανάγλυφο μετέτρεψαν τη συνοικία σε ισχυρό αμυντικό κόμβο. Σκληρές συγκρούσεις σημειώθηκαν ανάμεσα σε μονάδες του ΕΛΑΣ και βρετανικά τεθωρακισμένα και πυροβολικό. Η πτώση της Καισαριανής άνοιξε τον δρόμο προς τις ανατολικές συνοικίες και επιτάχυνε την τελική επικράτηση των βρετανικών δυνάμεων.

 

Επίσης σημαντικές μάχες ήταν της Καλλιθέας και του Πειραιά.

 

RAF.

Στο Κεφαλάρι ο ΕΛΑΣ με 1.000 μαχητές πραγματοποίησε επιτυχημένη επιχείρηση και κατέλαβε τα ξενοδοχεία στα οποία διέμενε το προσωπικό της RAF. Είναι η μοναδική καταγεγραμμένη περίπτωση στην οποία ολόκληρο αρχηγείο της RAF παραδόθηκε σε αντίπαλες δυνάμεις.

 

Τι άφησε πίσω του ο Δεκέμβρης

Τα Δεκεμβριανά δεν ήταν μια «στιγμιαία» σύγκρουση. Ήταν η κορύφωση μιας μακράς πολιτικής αντιπαράθεσης και προανάκρουσμα του Εμφυλίου που θα ακολουθούσε. Η στάση των Βρετανών, που επέμειναν σε στρατιωτική λύση αντί για διαπραγματεύσεις, διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό την πολιτική πορεία της Ελλάδας για δεκαετίες.

 

Η 3η Δεκεμβρίου 1944 παραμένει μια από τις πιο σκοτεινές, αλλά και καθοριστικές ημερομηνίες της σύγχρονης ιστορίας μας – μια μέρα που θυμίζει πως η πάλη για δημοκρατία και αξιοπρέπεια συχνά γράφεται με βαρύ τίμημα.

::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Βιβλιογραφία

1)    ΕΑΜ, Λευκή Βίβλος: Μάης 1944 – Γενάρης 1945.

2)    Μαργαρίτης, Γιώργος. Ιστορία του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου

3)    Close, David. The Origins of the Greek Civil War

4)    Σπύρος Κωτσάκης, Δεκέμβρης 1944 στην Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή

5)    Βάσος Μαθιόπουλος, Ο Δεκέμβρης του 1944. Σουηδικά, ελβετικά και συμμαχικά διπλωματικά ντοκουμέντα, Νέα Σύνορα – Α.Α. Λιβάνη