Στις 18 Απρίλη συμπληρώνονται 66 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου επιστήμονα και διανοητή Αλμπερτ Αϊνστάιν, οι θεωρίες του οποίου διαμόρφωσαν την κατανόησή μας για το σύμπαν μέχρι σήμερα. Ταυτόχρονα, φέτος συμπληρώνονται 106 χρόνια από τότε που διατύπωσε την επαναστατική Θεωρία της Σχετικότητας για τη δομή του χωροχρόνου.
Οταν το 2016 ανακαλύφθηκαν τα βαρυτικά κύματα, συνειδητοποιήσαμε όλοι ότι ο Αϊνστάιν - που δεν πίστεψε ποτέ πως ο Θεός «παίζει ζάρια με τον κόσμο» - το είχε προβλέψει πολύ πριν από έναν αιώνα. Κι όμως, κάποτε το ναζιστικό κόμμα κατήγγειλε τη Θεωρία της Σχετικότητας ως ...«εβραϊκή διαστροφή» και «ψευδείς ειδήσεις». Τον παρουσίασε μάλιστα και σαν αρχηγό παράνομης οργάνωσης του «διεθνούς κομμουνισμού και εβραϊσμού».
Ο Αϊνστάιν, που το επώνυμό του χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα ως χαρακτηρισμός για κάποιον με υψηλή ευφυΐα, δεν ήταν απλώς ένας κορυφαίος παγκόσμιος επιστήμονας που τον απασχολούσε η επιστήμη του. Ηταν ένας αγωνιστής που χρησιμοποίησε τη φήμη του για να παλέψει ενάντια στον ρατσισμό, στην εκμετάλλευση, στον εθνικισμό, στον ναζισμό, στα πυρηνικά όπλα.
Μέχρι τη στιγμή του θανάτου του, στις 18/4/1955, ο φάκελός του στο FBI - είναι γνωστό πως ήταν στο στόχαστρο του Εντγκαρ Χούβερ - μετρούσε 1.427 σελίδες! Να θυμηθούμε λοιπόν με τι άλλο καταπιανόταν αυτός ο κορυφαίος καθηγητής Μαθηματικών, ο άνθρωπος πίσω από την πιο διάσημη εξίσωση στη Φυσική, εκτός από τη Σχετικότητα;
Δεν έπαψε στιγμή να είναι ένθερμος υποστηρικτής των καταπιεσμένων και των αδικημένων. Μιλούσε. Ποτέ δεν σώπασε, σε όλη τη ζωή του. «Η σιωπή, ως πρόσωπο του κακού, θα με έκανε να αισθάνομαι ένοχος και συνένοχος», έλεγε. Με Εβραίο πατέρα, γνώρισε τη φρίκη των πογκρόμ και την αντισημιτική λύσσα. Δεν τα ξέχασε, γι' αυτό και δεν τα ανεχόταν. Εγινε μέλος της Επιτροπής Αμύνης των Θυμάτων της Λευκής Τρομοκρατίας στα Βαλκάνια. Ο Αϊνστάιν, μαζί με εκατοντάδες διανοουμένων από όλο τον κόσμο, απηύθυνε έκκληση να μην εκτελεστούν ο Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του το 1952.
O Αλμπέρτο Αϊνστάιν αγωνίστηκε για να εμποδιστεί η εκτέλεση των Αμερικανών κομμουνιστών, του ζεύγους Ρόζενμπεργκ. Στον Ισπανικό Εμφύλιο υποστήριξε θερμά τις αντιφασιστικές δυνάμεις κατά του Φράνκο. Όταν μιλούσε στους φοιτητές του, επισήμαινε πάντα το «μέγιστο κακό του καπιταλισμού», τους ανέλυε τις συνέπειες από την παράλυση της κοινωνικής συνείδησης των ατόμων μέσω του απεριόριστου ανταγωνισμού. Υπογράμμιζε τους κινδύνους από την υπερβολική διάθεση ανταγωνισμού που από παντού προσπαθούν να τους εμφυσήσουν, από την αχόρταγη αρπακτικότητα επιτυχίας, σαν προετοιμασία για τη μελλοντική τους καριέρα. Τους προέτρεπε να μην προσπαθούν να γίνουν άνθρωποι επιτυχίας, αλλά άνθρωποι αξίας.
Στο θρυλικό δοκίμιό του «Why socialism», ο Αϊνστάιν καταδικάζει τον καπιταλισμό, συμφωνεί σε μεγάλο βαθμό με τη μαρξιστική ανάλυση του καπιταλιστικού συστήματος, καταγγέλλει την εκμετάλλευση, τον πλούτο στους λίγους, την ανεργία και βέβαια τη χυδαιότητα της χειραγώγησης της κοινής γνώμης.
Έγραφε τότε: «Μια σχεδιασμένη οικονομία, που ρυθμίζει την παραγωγή στην ανάγκη της κοινότητας, θα μοίραζε την εργασία που πρέπει να πραγματοποιηθεί ανάμεσα σε όλους που είναι σε θέση να εργαστούν και θα εγγυόταν σε κάθε άνδρα, σε κάθε γυναίκα και σε κάθε παιδί τα μέσα της ζωής. Η μόρφωση θα είχε στόχο, επιπροσθέτως προς την προαγωγή των φυσικών τους ικανοτήτων, τα άτομα να αναπτύξουν ένα αίσθημα ευθύνης για τους συνανθρώπους, αντί για την εξύμνηση της δύναμης και της επιτυχίας, στην τωρινή κοινωνία μας».
Το 1930 πίστευε πως η Ευρώπη θα μπορούσε να αποφύγει να είναι ένα φρενοκομείο εθνικισμών. «Ο εθνικισμός είναι η ιλαρά της ανθρωπότητας», έλεγε και τόνιζε: «Δεν αποκλείεται η εξέλιξη της κοινωνίας του μέλλοντος να βρίσκεται στην κατεύθυνση που δείχνει ο κομμουνισμός». «Θεωρώ τις ταξικές διαφορές αντίθετες προς τη δικαιοσύνη και ότι σε τελευταία ανάλυση βασίζονται στη βία», έγραφε το 1931.
Για τον Αϊνστάιν ήταν φανερό ότι «τα δεινά και οι ανισότητες του καπιταλισμού δεν εξαλείφονται και δεν διορθώνονται στο πλαίσιο της καπιταλιστικής τάξης. Απαιτούν την αναδιοργάνωση της κοινωνίας πάνω σε νέες, σοσιαλιστικές βάσεις».
Μισούσε τον ρατσισμό. Το 1937, όταν έδιωξαν την Αφροαμερικανίδα τραγουδίστρια Μάριαν Αντερσον από ξενοδοχείο στο Πρίνστον, το ζεύγος Αϊνστάιν την κάλεσε να μείνει στο σπίτι τους.
Λίγα χρόνια μετά τη βράβευσή του με το Νόμπελ Φυσικής το 1921, για τις εργασίες του στο φωτοηλεκτρικό φαινόμενο, ασχολήθηκε και με δικά μας θέματα. Ηταν μια μαύρη περίοδος τότε για τους κομμουνιστές στη χώρα μας, με διαρκείς διώξεις, με το «Ιδιώνυμο» του Βενιζέλου, με το Σπουδαστικό της Ασφάλειας και τους χαφιέδες, με ομάδες παρακρατικών και φασιστοειδών, που αλώνιζαν στις σχολές. Τον Μάρτη του 1929, πέντε φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθηνών αποβάλλονται διά παντός από το Ιδρυμα «διά την εν γένει κομμουνιστικήν δράσιν των»!
Ο «Ριζοσπάστης» στις 23/3/1929 δημοσιεύει στο πρωτοσέλιδό του τις δύο επιστολές διαμαρτυρίας του Αϊνστάιν στον Ελευθέριο Βενιζέλο και στη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου Αθηνών, με τις οποίες ζητά την επανεγγραφή των φοιτητών και απαιτεί την ελευθερία στην εκδήλωση των σκέψεων ανάμεσα στους φοιτητές...
Ο Αϊνστάιν, 66 χρόνια μετά τον θάνατό του, μέσα από τα κείμενά του υπενθυμίζει ότι ο κόσμος είναι επικίνδυνος όχι εξαιτίας αυτών που κάνουν το κακό, αλλά εξαιτίας αυτών που τους κοιτάζουν χωρίς να κάνουν τίποτα. Θέλει να μην ξεχνάμε πως ο σεβασμός χωρίς σκέψη προς την εξουσία είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της αλήθειας. Απευθύνει και σήμερα την πρόσκληση στην ανθρωπότητα - που τραντάζεται, όπως και στην εποχή του - «να σκεφτεί με έναν νέο τρόπο».
Της Σεμίνας ΔΙΓΕΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου