Πορτρέτα μετριοτήτων της λαϊκής μουσικοχορευτικής μας παράδοσης

Πορτρέτο 1: Ανοησία

Ο Luciano Pavarotti, όταν ερωτάτο "ποιος είναι ο αγαπημένος σας συνθέτης;", στερεότυπα απαντούσε "εγώ αγαπώ τον Verdi, αλλά η φωνή μου αγαπάει τον Donizetti!". Εξάλλου, αν κάποιος από τους ψαγμένους θαυμαστές του τενορίσιμο ερωτάτο ποιου συνθέτη όπερες θα προτιμούσε να τον ακούει να ερμηνεύει, τότε είναι πολύ πιθανό να απαντούσε "του "Puccini!". 

 

Αυτά βέβαια αφορούν σε ένα εξαιρετικό αισθητικό επίπεδο του διπόλου πομπός-λήπτης για το ομόλογο καλλιτεχνικό δρώμενο. Στον αντίποδα, ποικίλων εκδοχών καρικατούρες του (ούτως ειπείν) αντι-Παβαρότι αφθονούν σε όλα τα είδη μουσικής.

 

Φερ΄ειπείν, σχετικά με την παραδοσιακή μας μουσική, υπάρχουν ατάλαντα άτομα, που νομίζουν ότι τραγουδούν (ενώ επί της ουσίας... απλώς ψέλνουν κλαυθμυρίζοντας τσιριχτά) δημοτικά τραγούδια και δη από όλες τις περιοχές της πατρίδας μας - μιλάμε για απέραντη ερμηνευτική γκάμα και όχι για τη "φτωχή" εκείνη του Παβαρότι. Τυπικοί πελάτες, άναυδοι καταναλωτές αυτής της "καλλιτεχνικής" πραμάτειας, είναι αποστειρωμένοι αστοί, που έχουν διδαχθεί την παράδοση από... Linguaphone και την συναναστρέφονται εγκυκλοπαιδικά υπό την ιδιότητα του αποκολοκυνθωμένου θεατή φολκλορικών θεαμάτων και μόνον αυτή.

 

Ασφαλώς, εκείνοι που έχουν βιωματική σχέση με την δημοτική μουσική, αναγουλιάζουν από τις παρωδίες  του δημοτικού τραγουδιού,, που διαπράττουν οι τοιούτοι καλαμοκαβαλημένοι αρτίστες. Εξάλλου, στην υποθετική περίπτωση που κάποιος από αυτούς τους κατά φαντασίαν  τραγουδιστές θα τύχαινε να ήταν και εκπομπάρχης σχετικών τηλεοπτικών εκπομπών, όπου θα καταχραζόταν την ούτω προνομιακή του πρόσβαση στον τηλεοπτικό φακό για να κάνει επίδειξη των ερμηνευτικών του ικανοτήτων, αυτή του η αμετροέπεια θα προκαλούσε οίκτο.

 

Σε κάθε περίπτωση, καμιά θεατρινίστικη επιδιξιμανής αναφορά του σε σοφολογιοτατίστικες θεωρητικούρες, όπως π.χ. ήχος τέταρτος ασυμπτωτικώς ακολουθών διαστήματα τετραχόρδου δευτέρου, δεν εξιλεώνει κάποιον αν είναι άχρηστος ως τραγουδιστής. Άλλωστε, η σχετική κορεκτίλα τυποποιεί προκρούστεια την ερμηνεία.
................................................................
Πορτρέτο 2: Σιμωνία 

Θα πρέπει να είναι κανείς πολύ αφελής για να μην αντιλαμβάνεται ότι τον "δουλεύει", παραμυθιάζοντάς τον για ιδεώδη και ιδανικά της λαϊκής μουσικοχορευτικής μας παράδοσης, ένας άπληστος μπίζνεσμαν που αρμέγει -κληρονομικώ δικαίω- την ιερή αγελάδα της παράδοσης και το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι η κονόμα (ανεξαρτήτως προελεύσεως... ) και οι δημόσιες σχέσεις.

 

Αλίμονο, ένας θεομπαίχτης αστός εκμεταλλεύεται τους... "βλάχους", ομνύοντας σε φουστανέλες γιαλαντζί και τσαρούχια μαϊμούδες, ενώ η καρδιά του μπορεί να χτυπάει π.χ. σε cool & tropic beach bars (και happenings, events, parties με Guest Djs καθώς και σε λοιπές παρόμοιες μπίζνες στις οποίες δραστηριοποιείται) - σιγά τώρα που θα καταδεχθεί να παραστεί σε πανηγυράκια του λαουτζίκου.

 

Ένας κουτοπόνηρος σπεκουλαδόρος, συστηματικά επιδιδόμενος σε χαμερπή συναισθηματοθηρία μέσω υποκριτικών επικλήσεων που, ευκαίρως-ακαίρως, στοχεύουν από τον πατριωτισμό (π.χ. ελληνική ομογένεια  του εξωτερικού) μέχρι την θρησκεία (π.χ. Παναγία). Με μόνιμη δημαγωγική επωδό ότι "για εσάς μωρέ τα κάνω όλα αυτά!". Αυτοπροσδιοριζόμενος αγιογραφικά ως ιεραπόστολος της παράδοσης, εκτοξεύοντας ράκη φράσεων όπως "η αγάπη σας για αυτή την εκπομπή είναι η μόνη αμοιβή μου!" και άλλα τέτοια φληναφήματα.

 

Άραγε, ένα πόθεν έσχες τοιούτου τινός -εμετικά λαϊκιστή- αγιογδύτη της παράδοσης, θα αφύπνιζε κάποιους από τους ανυποψίαστους παλαμακιστές του;

Δυστυχώς η σιμωνία, εν προκειμένω ως ιδιοτελής εκμετάλλευση οραμάτων, έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις στον χώρο της παράδοσης.

Ο A. Adler έλεγε ότι "είναι ευκολότερο να μάχεται κανείς για ιδέες, παρά να ζει σύμφωνα με αυτές".
...........................................................
Πορτρέτο 3: Νεποτισμός 

Ο νεποτισμός, στην έννοια της παρ΄ αξίαν προώθησης από κάποιον παράγοντα ατόμων του συγγενικού ή του ευρύτερου περιβάλλοντός του σε θέσεις του χώρου που αυτός ελέγχει, είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα όλων των κοινωνιών. Σε όλες τις επιμέρους εκδοχές του (π.χ. οικογενειοκρατία, παρεοκρατία κ.α.) είναι αντώνυμο της αξιοκρατίας.

 

Περιώνυμο ιστορικό παράδειγμα νεποτισμού είναι η αδικία που διέπραξε σε βάρος του Αριστοτέλη ο Πλάτων για να ευνοήσει αναξιοκρατικά  τον Σπεύσιππο. Ο Αριστοτέλης εκπαιδεύτηκε και υπηρέτησε στην Ακαδημία του Πλάτωνα επί 20 χρόνια και -λόγω των εγνωσμένων ικανοτήτων του- εθεωρείτο από όλους αναμενόμενο ότι ο Πλάτων θα τον έχρηζε διάδοχό του στην ηγεσία της. Ο Πλάτων διατήρησε τη διεύθυνση της Ακαδημίας μέχρι τον θάνατό στην ηλικία των 80 ετών. Ανέλπιστα όμως, με την διαθήκη του όρισε ως διάδοχό του τον μέτριο Σπεύσιππο, ο οποίος ήταν ανιψιός του, και όχι τον -37χρονο τότε-  Αριστοτέλη που ήταν αδιαφιλονίκητα ο μακράν επικρατέστερος έναντι οπουδήποτε άλλου επίδοξου ανταγωνιστή του.

 

Στις μέρες μας, στον χώρο της παράδοσης έχουμε καραμπινάτα κρούσματα οικογενειοκρατίας τόσο στην μουσική όσο και στον χορό. Ατάλαντα παιδιά κάνουν καριέρα τύποις κλειστού επαγγέλματος χάρη στην γονική παροχή του τίτλου και σε βάρος της ποιότητας του έργου που καρπώθηκαν σαν προίκα. Τοιούτοι κληρονόμοι-πρίγκιπες του εκάστοτε βασιλιά είναι σκέτη φύρα για την παράδοση. Κάθε νίκη μιας τέτοιας οικογενειοκρατίας, ισοδυναμεί με μια οδυνηρή ήττα της (ανυπεράσπιστης... ) παράδοσής μας.

 

Βέβαια, δεν πρέπει να υποτιμάται το ότι ένας γόνος μιας οικογένειας η οποία έχει ευδοκίμως θητεύσει στον χώρο της παράδοσης, μπορεί εξ αγωγής να έχει εφοδιαστεί καθ¨υπεροχή με αρκετά από τα απαιτούμενα για μια ανάλογη σταδιοδρομία. Εξάλλου δεν αποκλείεται να είναι και ταλαντούχος. Ως εκ τούτου, θα ήταν άδικο να του στερείται το δικαίωμα να διεκδικήσει αξιοκρατικά μια προσωπική πορεία στον χώρο της παράδοσης, μόνο και μόνο επειδή τυχαίνει να είναι αχθοφόρος ενός ηχηρού ονόματος.

 

Όμως, σε καθεστώς ασύδοτης μετριοκρατίας, δεν θα αναγάγουμε σε κανόνα την εξαίρεση. Άλλο η δυνατότητα ενός ενδεχομένου και άλλο η πιθανότητά του. Κατά ταύτα, αφορισμοί όπως π.χ. το μήλο πέφτει κάτω από τη μηλιά κ.τ.τ., όταν είναι ατεκμηρίωτοι, δεν εξορκίζουν  το άγος της οικογενειοκρατίας.

 

Παραφράζοντας μια γνωστή ρήση του Βασίλη Ραφαηλίδη, θα λέγαμε ότι οι νησίδες νεποτισμού στον χώρο της παράδοσης αποτελούν πεδία αξιοποιημένων αναξιοτήτων και αναξιοποίητων αξιών.
......................................

 Πορτρέτο 4: Διαπλοκή  

 

 Κάποιες καμποτινίστικες φίρμες της παράδοσης,  προκλητικά κομπάζουν με δηλώσεις περί της καριέρας τους, αναφέροντας  στοιχεία για τα οποία πάντως ταιριάζει η αρχαιοελληνική παροιμιώδης φράση κρείττον του λαλείν το σιγάν.

 

Έτσι π.χ. κάποιος – κραυγαλέα ακατάλληλος για το πεδίο όπου επιτηδεύεται - επαίρεται αφελώς πως κατέχει το… ρεκόρ ότι υπήρξε ο πρώτος στην Ιστορία, ο οποίος ξεκίνησε ως παραγωγός και παρουσιαστής  εκπομπών για την παράδοση σε κρατικό τηλεοπτικό σταθμό, όντας μόλις σε… φοιτητική ηλικία!

 

Όμως, μήπως για να γίνει αυτό, το μαύρο σκοτάδι έφαγε πολλούς, πολύ καταλληλότερούς του θεράποντες της παράδοσης, που απλώς αυτοί δεν είχαν «μπάρμπα στην Κορώνη»;  Άλλωστε, ακόμη καν και σε επίπεδο τυπικών – μόνο – προσόντων, τι μπορεί να περιείχε σε αυτή την ηλικία το βιογραφικό με το οποίο «αξιοκρατικά – αξιοκρατικότατα» απέσπασε τη σχετική ανάθεση μια, τέτοιου διαμετρήματος, ταλεντοταλεντάρα; Στέρεψε τάχα ο χώρος της παράδοσης από σοβαρούς και ικανούς θεράποντές της; Ασφαλώς όχι – απλώς περισσεύουν οι βαθέως διαπλεκόμενοι τιποτούχοι του.

 

Άλλος διαπλεκόμενος, παρά τη μετριότητα των επιδόσεών του, τάχα σεμνύνεται για μια ζωή αφιερωμένη στην παράδοση, επικαλούμενος τη μακροβιότητα της θητείας του σε καίριες σχετικές θέσεις (τηλεόραση κ.λπ.). Αντιπαρέρχεται αιδημόνως το γιατί δεν κατάφερε ποτέ να τον ταρακουνήσει από τη θέση του καμιά  πολιτισμική πολιτική από όσες εκδηλώθηκαν στη διάρκεια της μακρόχρονης καριέρας του.

 

Άραγε μήπως το κυριότερο προσόν του ήταν ότι ήξερε τον τρόπο να τα έχει πάντα καλά με την εκάστοτε πολιτική εξουσία, μολονότι αυτή διαχρονικά υπήρξε ετεροθαλέστατων αποχρώσεων; Οπότε έτσι εξηγείται και η διαπίστωση για μια ζωή καρατομήσεις κάθε αξιολογότερού του, επίδοξου διεκδικητή των θέσεων που αυτός κατ’ αποκλειστικότητα και παρ’ αξίαν μονοπώλησε;
..............................................

Πορτρέτο 5: Τοξικότητα

 

Ασφαλώς και είναι απαράδεκτος ένας παραγωγός και παρουσιαστής λαογραφικών τηλεοπτικών εκπομπών για τον οποίο ευρύτατα συζητείται ότι είναι επικοινωνιακά απωθητικός, φέρνει κάπως σαν χαζοχαρούμενος μπούλης, εκδηλώνεται σαν σπαστικός κλόουν, λαϊκίζει ανυπόφορα, επιδαψιλεύει σαχλεπίσαχλα κομπλιμέντα στους συμμετέχοντες στις εκπομπές του, δεν καταλαβαίνει ότι ως αοιδός αηδώς ωρυόμενος κακοποιεί βάναυσα το δημοτικό τραγούδι, τσαμπουνάει γλυκανάλατες χαριτωμενιές εξυμνώντας κωμικά  μέχρι γελοιότητος τη – χρυσοτόκο όρνιθα… - δύσμοιρη παράδοση κ.λπ.

 

Αν όμως επιπροσθέτως διέπεται από μια μουσειακή αντίληψη για την παράδοση, εναβρύνεται για το παπικό αλάθητο των απόψεών του περί παράδοσης και εμφορείται από καθεστωτική νοοτροπία νοιώθοντας ασύδοτος για την όποια σπέκουλά του υπό το πρόσχημα της παράδοσης, τότε πια είναι επικίνδυνα τοξικός για το επάγγελμά του.